ایدز و ویروس HIV

سندرم نقص ایمنی اکتسابی یکی از ترسناکترین بیماری هایی است که توسط ویروس HIV انتقال می یابد و در آن قدرت دفاعی فردی در مقابل عفونت و بعضی از انواع نادر سرطان ها به شدت به مخاطره می افتد.

💉 ایدز یک مشکل جهانی است و هر روز ۲۲۰۰۰ نفر به آن مبتلا می شوند و تا پایان سال ۲۰۰۲ حدود ۶۳ میلیون نفر آلوده به ویروس ایدز بودند. تقریباً ۸۸ درصد تمام موارد مبتلا به ایدز مربوط به افراد ۲۰ تا ۵۰ سال است و حدود ۸۲ درصد مبتلایان مذکر هستند. در وضعیت فعلی همه گیری آلودگی به ایدز، به مراتب بیش از بیماری ایدز شایع است.

HIV از برخی از مایعات بدن بیماران همچون خون، مایع مَنی، مایع مغزی-نخاعی و عروق جدا شده است و از راه های معدودی نظیر تماس جنسی، عوامل انعقادی تغلیظ شده، اجزای خونی آلوده و تزریقات متعدد غیراستریل منتقل می شود.

گروه های خطر

تقریباً تمامی دست­اندرکاران مراقبت های بهداشتی، تاکنون سهمی در مراقبت از بیماران HIV داشته اند. فعالیت پیراپزشکان و از جمله کارکنان آزمایشگاه ها نیز تحت تأثیر اپیدمی ایدز قرار دارد. آنها در طی مراحل مختلف در برابر آزمایش نمونه های گوناگون به ویژه نمونه خون و منی افراد ناقل ویروس HIV که شناسایی نشده اند و مبتلا به ایدز هستند، به طور بالقوه در معرض خطر قرار دارند. بنابراین بایستی ضمن رعایت موارد ایمنی از هرگونه تماس از طریق غشاء مخاطی و یا راه وریدی با این قبیل نمونه ها خودداری شود.

💉 خطر عفونت شغلی با HIV  گرچه اندک اما قطعی است، به طوری که با یک بار در دست رفتن سوزن آلوده به خون بیمار مبتلا به ویروس HIV احتمال آلودگی ۰.۳ درصد است.

در مطالعه ای که برای ارزیابی آگاهی و نگرش کارکنان بهداشتی درباره ایدز انجام گردید، مشخص شد که با وجود آگاهی بالا (۸۵ درصد) از راه های انتقال ایدز، ۴۶ درصد آنها نسبت به مراقبت از بیماران آلوده به HIV از نگرش منفی دارند.

❗ رعایت نکات زیر به منظور پیشگیری از جراحات و صدمات الزامی است.

• جهت شکستن ویال های ترجیحا از انواعی استفاده شود که احتیاج به تیغ اره نداشته باشد و در صـورت نیـاز بـه استفاده از تیغ اره و جهت رعایت اصول ایمنی در داخل یک محافظ مثل پد گرفته شوند.
• پس از تزریق از گذاردن در پوش سرسوزن اکیدا خوداری شود مگر در شرایط خاص از جمله اخـذ نمونـه خـون جهت ABG یا کشت خون
• در موارد ضروری جهت گذاشتن درپوش سرسوزن از وسیله مکانیکی جهت ثابت نگه داشتن درپوش و یا از یک دست به روش Scoop جهت گذاشتن درپوش سرسوزن استفاده شود.
• از شکستن و یا خم کردن سرسوزن قبل از دفع خودداری شود.
• جهت حمل وسایل تیز و برنده از رسیور استفاده و از حمل وسایل مزبور در دست یـا جیـب یونیفـورم خـودداری نمایید.
• از دست به دست نمودن وسایل تیز و برنده (بیستوری، سرسوزن و…) اجتناب شود.

کمک های اولیه فوری به کارکنان بلافاصله بعد از مواجهه با جراحات

باتوجه به اینکه جراحات و اتفاقات عمده در حین انجام اقدامات و روش های درمانی ممکن است پیش بیاید، اقدامات کمک های اولیه فوری بایستی انجام شود که شامل موراد زیر است:

• شستشوی محل زخم با صابون و آب ولرم
• خودداری از مالش موضعی چشم ها
• شستشوی چشم ها و غشای مخاطی با مقادیر زیاد آب
• گزارش فوری سانحه به سوپروایزر کنترل عفونت یا سوپروایزر بالینی در صورت عدم حضور سوپروایزر کنترل عفونت
• تکمیل دقیق فرم گزارش دهی مواجهه شغلی بلافاصله بعد از بروز سانحه
• ثبت رسمی سانحه گزارش شده در گزارشات حین کار در بخش مربوطه و دفتر پرستاری

بررسی خطر بیماری زایی ناشی از تماس شغلی

بررسی خطر بیماری زایی ناشی از تماس شغلی کارکنان مراکز بهداشتی شامل ٣ مرحله است:

۱) بررسی مقدماتی

۲) بررسی آزمایشگاهی

۳) اقدات اصلاحی

۱) بررسی مقدماتی

• درصورت مواجهه شغلی پرسنل بلافاصله بایستی فرم مواجهه شغلی توسط فرد تکمیل و بعد از تایید سـوپروایزر کنترل عفونت و در صورت عدم حضور وی سوپروایزر بالینی به آزمایشگاه ارسال شود.
• درصورتی که آلودگی منبع تماس (بیمار) با عفونت هپاتیت B ،C و HIV نامشخص باشد ۵ تا ۱۰ میلی لیتر خـون از منبـع تماس (بیمار) جهت بررسی هپاتیت B و C و HIV اخذ و مورد آزمایش قرار گیرد.
• در صورتی که آلودگی منبع تماس (بیمار) باعفونت HIV محرز باشد الزامی است فرد مـورد تمـاس در حـداقل زمـان ممکن و ترجیحا در عرض دو ساعت اول تحت مراقبت های درمانی با نظر متخصص عفونی قرار گیرد.

۲) بررسی آزمایشگاهی

• آزمایشگاه موظف است پرسنلی را که همراه با فرم های گزارش دهی مواجهه شـغلی ارسـال شـده اسـت بلافاصله پذیرش نماید و نتیجه آزمایش هپاتیت B، C و HIV را حداکثر تا ۴۸ ساعت بعد از تمـاس به صورت کتبی و بـه همراه فرم گزارش دهی مربوطه به واحد کنترل عفونت ارسال کند تا اقدامات اصلاحی لازم انجام شود.
• آزمایشگاه موظف است نتیجه آزمایش هپاتیت B ، C و HIV بیمار (منبع تماس) را حداکثر تا ۴۸ سـاعت بعـد از تماس به صورت کتبی به بخش ارسال کند تا اقدامات اصلاحی لازم انجام شود.
• درصورتی که آلودگی منبع تماس (بیمار) با آزمایش هپاتیت B ، C و HIV مشخص باشد، ۵ تا ۲۰ میلی لیتر خون از فرد مورد تماس، گرفته می شود و به منظور پیگیری های آتی در آزمایشگاه ذخیره می شود.
• کلیه گزارشات توسط مسئول وقت واحد جهت تصمیم گیری نهایی به سوپروایزر کنترل عفونت اطلاع رسانی شود.

۳) اقدامات اصلاحی

توصیه های مربوط به اقدامات اصلاحی توسط متخصص بیماری های عفونی یا سوپروایزر کنترل عفونت انجام می شود.

وضعیت بعد از آزمایشات صورت گرفته

باتوجه به جواب آزمایشات منبع تماس (بیمار) از نظر هپاتیت B ، C و HIV  چند وضعیت اتفاق می افتد:

• جواب آزمایش منبع تماس از نظر HIV

➕ ۱. در صورتی که بیمار HIV مثبت باشد:

• ۵ تا ۱۰ میلی لیتر خون از فرد مورد تماس گرفته شده دریافت و از نظر آنتی بادی HIV مورد آزمایش قرار می گیرد و ایـن آزمایش ۶ هفته، ۱۲هفته و ۶ ماه بعد مجددا تکرار می شود.
• فرد مورد تماس جهت تشکیل پرونده و در صورت لزوم دریافت پروفیلاکسی ضد HIV در زودترین زمان ممکن بـه مرکز مشاوره بیماری های رفتاری ارجاع می گردد تا با متخصص عفونی مورد مشاوره قرار گیرد.

➖ ۲. در صورتی که بیمار HIV منفی باشد:

• به غیر از ثبت مواجهه شغلی نیاز به اقدام خاصی نمی باشد.

• جواب آزمایش منبع تماس از نظر هپاتیت C

➕ ۱. در صورتی که بیمار HCV مثبت باشد:

• ۵ تا ۱۰ میلی لیتر خون از فرد مورد تماس گرفته شده و از نظر آنتی بادی HCV و آزمایشات بعدی مانند SGOT ،SGPT و ALKph مورد آزمایش قرار می گیرد و این آزمایش ۱ ماه، ۳ ماه و ۶ ماه بعد مجدد تکرار می شود.
• تزریق ایمنو گلوبولین توصیه نمی شود.

➖ ۲. در صورتی که بیمار HCV منفی باشد:

• به غیر از ثبت مواجهه شغلی نیاز به اقدام خاصی نمی باشد.

• جواب آزمایش منبع تماس از نظر هپاتیت B

➕ ➖ درصورتی که بیمار Ag HBS مثبت یا منفی باشد طبق الگوریتم کشوری تصمیم گیری می شود.

جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره تماس مرکز طب کار برزویه در ارتباط باشید.

📞 ۰۲۱-۴۴۳۷۷۴۰۲