ایدز و ویروس HIV

سندرم نقص ايمنی اكتسابی يكی از ترسناكترين بيماری هایی است كه توسط ويروس HIV انتقال می یابد و در آن قدرت دفاعی فردی در مقابل عفونت و بعضی از انواع نادر سرطان ها به شدت به مخاطره می افتد.

💉 ايدز يک مشكل جهانی است و هر روز ۲۲۰۰۰ نفر به آن مبتلا می شوند و تا پايان سال ۲۰۰۲ حدود ۶۳ ميليون نفر آلوده به ويروس ايدز بودند. تقريباً ۸۸ درصد تمام موارد مبتلا به ايدز مربوط به افراد ۲۰ تا ۵۰ سال است و حدود ۸۲ درصد مبتلايان مذكر هستند. در وضعيت فعلی همه گيری آلودگی به ايدز، به مراتب بيش از بيماری ايدز شايع است.

HIV از برخی از مايعات بدن بيماران همچون خون، مایع مَنی، مایع مغزی-نخاعی و عروق جدا شده است و از راه های معدودی نظير تماس جنسی، عوامل انعقادی تغليظ شده، اجزای خونی آلوده و تزريقات متعدد غيراستريل منتقل می شود.

گروه های خطر

تقريباً تمامی دست­اندركاران مراقبت های بهداشتی، تاكنون سهمی در مراقبت از بيماران HIV داشته اند. فعاليت پيراپزشكان و از جمله كاركنان آزمايشگاه ها نيز تحت تأثير اپيدمی ايدز قرار دارد. آنها در طی مراحل مختلف در برابر آزمايش نمونه های گوناگون به ويژه نمونه خون و منی افراد ناقل ويروس HIV که شناسايی نشده اند و مبتلا به ايدز هستند، به طور بالقوه در معرض خطر قرار دارند. بنابراين بايستی ضمن رعايت موارد ايمنی از هرگونه تماس از طريق غشاء مخاطی و يا راه وريدی با اين قبيل نمونه ها خودداری شود.

💉 خطر عفونت شغلی با HIV  گرچه اندک اما قطعی است، به طوری كه با يک بار در دست رفتن سوزن آلوده به خون بيمار مبتلا به ويروس HIV احتمال آلودگی ۰.۳ درصد است.

در مطالعه ای كه برای ارزيابی آگاهی و نگرش كاركنان بهداشتی درباره ايدز انجام گرديد، مشخص شد كه با وجود آگاهی بالا (۸۵ درصد) از راه های انتقال ايدز، ۴۶ درصد آنها نسبت به مراقبت از بيماران آلوده به HIV از نگرش منفی دارند.

❗ رعايت نكات زير به منظور پيشگيری از جراحات و صدمات الزامی است.

• جهت شكستن ويال های ترجيحا از انواعی استفاده شود كه احتياج به تيغ اره نداشته باشد و در صـورت نيـاز بـه استفاده از تيغ اره و جهت رعايت اصول ايمنی در داخل يک محافظ مثل پد گرفته شوند.
• پس از تزريق از گذاردن در پوش سرسوزن اكيدا خوداری شود مگر در شرايط خاص از جمله اخـذ نمونـه خـون جهت ABG يا كشت خون
• در موارد ضروری جهت گذاشتن درپوش سرسوزن از وسيله مكانيكی جهت ثابت نگه داشتن درپوش و يا از يک دست به روش Scoop جهت گذاشتن درپوش سرسوزن استفاده شود.
• از شكستن و يا خم كردن سرسوزن قبل از دفع خودداری شود.
• جهت حمل وسايل تيز و برنده از رسيور استفاده و از حمل وسايل مزبور در دست يـا جيـب يونيفـورم خـودداری نماييد.
• از دست به دست نمودن وسايل تيز و برنده (بيستوری، سرسوزن و…) اجتناب شود.

كمک های اوليه فوری به كاركنان بلافاصله بعد از مواجهه با جراحات

باتوجه به اينكه جراحات و اتفاقات عمده در حين انجام اقدامات و روش های درمانی ممکن است پیش بیاید، اقدامات كمک های اوليه فوری بايستی انجام شود که شامل موراد زیر است:

• شستشوی محل زخم با صابون و آب ولرم
• خودداری از مالش موضعی چشم ها
• شستشوی چشم ها و غشای مخاطی با مقادیر زیاد آب
• گزارش فوری سانحه به سوپروايزر كنترل عفونت یا سوپروايزر بالينی در صورت عدم حضور سوپروايزر كنترل عفونت
• تكميل دقيق فرم گزارش دهی مواجهه شغلی بلافاصله بعد از بروز سانحه
• ثبت رسمی سانحه گزارش شده در گزارشات حين كار در بخش مربوطه و دفتر پرستاری

بررسی خطر بيماری زايی ناشی از تماس شغلی

بررسی خطر بيماری زايی ناشی از تماس شغلی كاركنان مراکز بهداشتی شامل ٣ مرحله است:

۱) بررسی مقدماتی

۲) بررسی آزمايشگاهی

۳) اقدات اصلاحی

۱) بررسی مقدماتی

• درصورت مواجهه شغلی پرسنل بلافاصله بايستی فرم مواجهه شغلی توسط فرد تكميل و بعد از تاييد سـوپروايزر كنترل عفونت و در صورت عدم حضور وی سوپروايزر بالينی به آزمايشگاه ارسال شود.
• درصورتی كه آلودگی منبع تماس (بيمار) با عفونت هپاتيت B ،C و HIV نامشخص باشد ۵ تا ۱۰ ميلی ليتر خـون از منبـع تماس (بيمار) جهت بررسی هپاتيت B و C و HIV اخذ و مورد آزمايش قرار گيرد.
• در صورتی كه آلودگی منبع تماس (بيمار) باعفونت HIV محرز باشد الزامی است فرد مـورد تمـاس در حـداقل زمـان ممكن و ترجيحا در عرض دو ساعت اول تحت مراقبت های درمانی با نظر متخصص عفونی قرار گيرد.

۲) بررسی آزمايشگاهی

• آزمايشگاه موظف است پرسنلی را كه همراه با فرم های گزارش دهی مواجهه شـغلی ارسـال شـده اسـت بلافاصله پذيرش نمايد و نتيجه آزمايش هپاتيت B، C و HIV را حداكثر تا ۴۸ ساعت بعد از تمـاس به صورت كتبی و بـه همراه فرم گزارش دهی مربوطه به واحد كنترل عفونت ارسال كند تا اقدامات اصلاحی لازم انجام شود.
• آزمايشگاه موظف است نتيجه آزمايش هپاتيت B ، C و HIV بیمار (منبع تماس) را حداكثر تا ۴۸ سـاعت بعـد از تماس به صورت كتبی به بخش ارسال كند تا اقدامات اصلاحی لازم انجام شود.
• درصورتی كه آلودگی منبع تماس (بيمار) با آزمايش هپاتيت B ، C و HIV مشخص باشد، ۵ تا ۲۰ ميلی ليتر خون از فرد مورد تماس، گرفته می شود و به منظور پيگيری های آتی در آزمايشگاه ذخيره می شود.
• كليه گزارشات توسط مسئول وقت واحد جهت تصميم گيری نهايی به سوپروايزر كنترل عفونت اطلاع رسانی شود.

۳) اقدامات اصلاحی

توصيه های مربوط به اقدامات اصلاحی توسط متخصص بيماری های عفونی يا سوپروايزر كنترل عفونت انجام می شود.

وضعيت بعد از آزمایشات صورت گرفته

باتوجه به جواب آزمايشات منبع تماس (بيمار) از نظر هپاتيت B ، C و HIV  چند وضعيت اتفاق می افتد:

• جواب آزمايش منبع تماس از نظر HIV

➕ ۱. در صورتی كه بيمار HIV مثبت باشد:

• ۵ تا ۱۰ ميلی ليتر خون از فرد مورد تماس گرفته شده دريافت و از نظر آنتی بادی HIV مورد آزمايش قرار می گيرد و ايـن آزمايش ۶ هفته، ۱۲هفته و ۶ ماه بعد مجددا تكرار می شود.
• فرد مورد تماس جهت تشكيل پرونده و در صورت لزوم دريافت پروفيلاكسی ضد HIV در زودترين زمان ممكن بـه مركز مشاوره بيماری های رفتاری ارجاع می گردد تا با متخصص عفونی مورد مشاوره قرار گيرد.

➖ ۲. در صورتی كه بيمار HIV منفی باشد:

• به غير از ثبت مواجهه شغلی نياز به اقدام خاصی نمی باشد.

• جواب آزمايش منبع تماس از نظر هپاتيت C

➕ ۱. در صورتی كه بيمار HCV مثبت باشد:

• ۵ تا ۱۰ ميلی ليتر خون از فرد مورد تماس گرفته شده و از نظر آنتی بادی HCV و آزمایشات بعدی مانند SGOT ،SGPT و ALKph مورد آزمايش قرار می گيرد و اين آزمايش ۱ ماه، ۳ ماه و ۶ ماه بعد مجدد تكرار می شود.
• تزريق ايمنو گلوبولين توصيه نمي شود.

➖ ۲. در صورتی كه بيمار HCV منفی باشد:

• به غير از ثبت مواجهه شغلی نياز به اقدام خاصی نمی باشد.

• جواب آزمايش منبع تماس از نظر هپاتيت B

➕ ➖ درصورتی كه بيمار Ag HBS مثبت يا منفی باشد طبق الگوريتم كشوری تصميم گيری می شود.

جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره تماس مرکز طب کار برزویه در ارتباط باشید.

📞 ۰۲۱-۴۴۳۷۷۴۰۲