واکسن چیست و چه کاری در بدن انجام می دهد؟

کودکان بر اساس یک برنامه واکسیناسیون که با توجه به سن و سال آن‌ها تنظیم می ‌شود مایه‌ کوبی می‌شوند؛ به‌ طور کلی سه برنامه واکسیناسیون وجود دارد که برای دوره‌ های نوزادی و کودکی، نوجوانی و بزرگ‌ سالی تجویز می ‌شود.
البته افرادی هم هستند که به دلیل قرار داشتن در معرض خطر زیاد ابتلا به بیماری به دریافت واکسن‌های اضافی نیاز دارند؛ این افراد شامل افراد نظامی، پرسنل درمانی، افراد مبتلا به وضعیت‌ های بهداشتی، مسافران و زنان باردار می‌شوند. از سوی دیگر واکسن‌ هایی که برای بزرگ‌ سالان باید زده شود اغلب نادیده گرفته می ‌شوند.

واکسن ‌های مهم برای بزرگ‌ سالان

پزشکان توصیه می ‌کنند که برخی از واکسن‌ ها از دوران کودکی تا بزرگ ‌سالی زده شوند از جمله:

• واکسن آنفلوانزا (آنفولانزا)

هر کس باید هر سال این واکسن را دریافت کند به طوری که مایه‌ کوبی آنفلوانزا برای همه افراد از کودکان دوساله تا بزرگ ‌سالان مهم است. زدن این واکسن هر ساله برای همه افراد به ‌ویژه افراد بالای 65 سال ضروری اعلام شده است.

• واکسن هرپس زوستر (زونا)

این واکسن به جلوگیری از شیوع زونا کمک می‌کند. زونا یک بیماری دردناک است که توسط همان ویروس ‌های که باعث ابتلا به آبله‌ مرغان می ‌شوند، ایجاد می ‌شود.

• واکسن مننژیت

واکسن مننژیت به ‌راحتی در دسترس است و زدن آن اختیاری است.

• واکسن ذات‌الریه

افراد مبتلا به دیابت، مشکلات قلبی عروقی، سرطان، سیستم ضعیف ایمنی، آسم، بیماری انسداد ریوی مزمن یا افرادی که دارو های استروئیدی مصرف می‌ کنند باید واکسن ذات‌الریه بزنند. واکسن ذات‌الریه در دو مرحله با فاصله زمانی یک ‌ساله زده می‌شود و افراد بالای 65 سال قطعاً باید این واکسن را تزریق کنند.

• واکسن HPV

• هپاتیت B

اگر فردی واکسن هپاتیت B را نزند احتمال ابتلای وی به بیماری مزمن کبد و سرطان کبد افزایش می‌ یابد. افراد باید هر سه دوز تزریق واکسن هپاتیت B را دریافت کند تا به بیماری ‌های کشنده کبدی مبتلا نشوند.

• هپاتیت A

اگر فردی واکسن هپاتیت A نزند بیشتر مستعد ابتلا به بیماری یرقان یا زردی می ‌شود. ابتلا به یرقان به ‌ویژه در کودکان شایع است بنابراین استفاده از این واکسن برای کودکان الزامی است.

• واکسن سیاه‌سرفه

واکسن‌ های دوران بارداری

• بسیاری از افراد احتمالاً از این موضوع مطلع نیستند که نوزادان با مصونیت ‌هایی نسبت به چند بیماری متولد می ‌شوند.
• این کار با واکسینه شدن مادر در دوران بارداری حاصل می ‌شود. مادر در دوران بارداری  همه چیز را با جنین خود تقسیم می ‌کند بنابراین با واکسینه شدن مادر در دوران بارداری نه ‌تنها مادر بلکه جنین وی نیز در برابر ابتلا به بیماری مصون می ‌شود.
• واکسینه شدن مادر در دوران بارداری باعث می ‌شود که نوزاد در چند ماه اول زندگی خود تا زمانی که سیستم ایمنی وی تکامل یابد نسبت به ابتلا به بیماری مصون شود.
• مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه می‌ کند که زنان در دوران بارداری واکسن ‌های سرماخوردگی و آنفلوانزا بزنند.

واکسن کارکنان حوزه درمان

نیدل استیک شدن یکی از اتفاقات اجتناب ناپذیر در محیط های درمانی است. آسیب های ناشی از سوزن و سایر وسایل تیز و برنده که سبب مواجهه با پاتوژن های منتقله از راه خون می شوند یک خطر عمده برای کادر درمان هنگام بروز نیدل استیک محسوب می شوند.

پاتوژن های منتقله از راه خون میکرو ارگانیسم هایی هستند که با انتقال از راه خون  سبب بروز بیماری می شوند. این  پاتوژن ها شامل؛ ویروس نقس سیستم ایمنی (HIV)، ویروس هپاتیت B و ویروس هپاتیت C است.

پرسنل کادر درمان نباید فراموش کنند که در صورت بروز نیدل استیک باید سریعا به مسئول مربوطه که در بیمارستان ها معمولا سوپروایزر کنترل عفونت است اطلاع رسانی نموده و فرم های مربوطه را تکمیل و در صورت نیاز به اقداماتی از جمله انجام آزمایشات و واکسیناسیون آن را به صورت جدی پیگیری نمایند.

در بیمارستان ها پس از انجام معاینات بدو استخدام در مراکز طب کار و هنگام تشکیل پرونده بهداشتی در مورد نیدل استیک شدن کادر درمان از آنان سوالاتی پرسیده می شود که باید به دقت به آن ها پاسخ دهند.

با توجه به این موضوع، نیاز آموزشی و ایمنی بیشتر کادر شاغل در حیطه پزشکی بیش تر آشکار می گردد. به طوری که مشاهده شده است کسانی که جدول تزریقی کامل و سه دوز با فواصل استاندارد واکسن هپاتیت B  را داشته اند، سطح ایمنی بالاتری در مقابل بیماری دارند.

با توجه به اینکه پرسنل پزشکی گروه پرخطر و در ریسک بالای آلودگی قرار دارند، این افراد سالانه باید از نظرآنتی بادی ضد ویروس هپاتیت (HBs-anti)  بررسی شوند و در صورت نیاز واکسیناسیون مجددا انجام شود.

واکسن افراد نظامی

امروزه نیرو های نظامی تنها درگیر عملیات جنگی نمی باشند. بلکه نقش های دیگری از جمله به عنوان نیروی فعال در کمک های بشر دوستانه و نیرو های کمکی در هنگام فاجعه ها را عهده دار هستند که این امر آن ها را در معرض پاتوژن های متعدد موجود در مناطق مختلف قرار میدهد.

از طرفی نظامیان به دلیل استرس های شدید ایمونولوژیک، هیجانی و فیزیکی بیشتر در معرض خطر بیماری های منتقل شونده قرار می گیرند. از این رو واکسیناسیون به عنوان راه بسیار مهم در پیشگیری از بیماری اهمیت می یابد و در کشور های مختلف تمام تازه واردین به ارتش را در مقابل بیماری های مختلف واکسینه می کنند.

برخی از واکسن ها مانند کزاز برای تمام گروه های نظامی مورد نیاز است در حالی که برخی دیگر مثل هاری یا انسفالیت ژاپنی باید برای محافظت نیرو های خاصی استفاده شود که در خطر شغلی یا محیطی قرار دارند و برخی از این واکسن ها هم مثل واکسن آبله به خاطر ترس از استفاده از آبله به عنوان سلاح بیولوژیک ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.

اهمیت پرونده واکسیناسیون

فراموش نکنید واکسن ‌هایی که دریافت می‌کنید را در یک پرونده سلامتی ثبت کنید. پرونده سلامتی به انسان کمک می ‌کند تا برنامه واکسیناسیون خود را ثبت کند با این کار دسترسی به پرونده واکسیناسیون و اجتناب از زدن واکسن تکراری به آسان میسر می ‌شود. ثبت این پرونده باید از زمانی که کودک اولین واکسن خود را دریافت می ‌کند، آغاز شود.

عوارض جانبی خفیف واکسن

واکسن ‌ها نیز مانند هر نوع دارویی می ‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. این عوارض بسته به واکسنی که زده می ‌شود، می ‌تواند شامل تب خفیف، درد و بثورات جلدی باشند؛ اما با این ‌حال بد حالی ملایم بعد از زدن واکسن طبیعی است و نباید نگران آن شد.
واکنش شدید به واکسن بسیار نادر است اما حتی اگر این اتفاق بیفتاد زدن واکسن بهتر از خطر ابتلا به یک بیماری شدید قابل پیشگیری است.

نکاتی که باید به خاطر داشت!

• واکسن ‌ها نه ‌تنها از فرد بلکه از افراد اطراف وی نیز محافظت می ‌کند.
• هر واکسن از اجزای مختلفی ساخته می ‌شود و تأثیر آن بر افراد متفاوت است.
• حتی اگر واکسینه شده باشید باز هم امکان بیمار شدن شما وجود دارد.
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند نباید مایه‌ کوبی شوند و یا تنها تحت نظارت باید واکسینه شوند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر با مرکز طب کار برزویه در تماس باشید.

۰۲۱-۴۴۳۷۷۴۰۲