واکسن چیست و چه کاری در بدن انجام می دهد؟

کودكان بر اساس یك برنامه واكسیناسیون كه با توجه به سن و سال آن‌ها تنظیم می ‌شود مایه‌ كوبی می‌شوند؛ به‌ طور كلی سه برنامه واكسیناسیون وجود دارد كه برای دوره‌ های نوزادی و كودكی، نوجوانی و بزرگ‌ سالی تجویز می ‌شود.
البته افرادی هم هستند كه به دلیل قرار داشتن در معرض خطر زیاد ابتلا به بیماری به دریافت واكسن‌های اضافی نیاز دارند؛ این افراد شامل افراد نظامی، پرسنل درمانی، افراد مبتلا به وضعیت‌ های بهداشتی، مسافران و زنان باردار می‌شوند. از سوی دیگر واكسن‌ هایی كه برای بزرگ‌ سالان باید زده شود اغلب نادیده گرفته می ‌شوند.

واكسن ‌های مهم برای بزرگ‌ سالان

پزشكان توصیه می ‌كنند كه برخی از واكسن‌ ها از دوران كودكی تا بزرگ ‌سالی زده شوند از جمله:

• واكسن آنفلوانزا (آنفولانزا)

هر كس باید هر سال این واكسن را دریافت كند به طوری که مایه‌ كوبی آنفلوانزا برای همه افراد از كودكان دوساله تا بزرگ ‌سالان مهم است. زدن این واكسن هر ساله برای همه افراد به ‌ویژه افراد بالای 65 سال ضروری اعلام شده است.

• واكسن هرپس زوستر (زونا)

این واكسن به جلوگیری از شیوع زونا كمك می‌كند. زونا یك بیماری دردناك است كه توسط همان ویروس ‌های كه باعث ابتلا به آبله‌ مرغان می ‌شوند، ایجاد می ‌شود.

• واكسن مننژیت

واكسن مننژیت به ‌راحتی در دسترس است و زدن آن اختیاری است.

• واكسن ذات‌الریه

افراد مبتلا به دیابت، مشكلات قلبی عروقی، سرطان، سیستم ضعیف ایمنی، آسم، بیماری انسداد ریوی مزمن یا افرادی كه دارو های استروئیدی مصرف می‌ كنند باید واكسن ذات‌الریه بزنند. واكسن ذات‌الریه در دو مرحله با فاصله زمانی یك ‌ساله زده می‌شود و افراد بالای 65 سال قطعاً باید این واكسن را تزریق كنند.

• واكسن HPV

واکسن هپاتیت

• هپاتیت B

اگر فردی واكسن هپاتیت B را نزند احتمال ابتلای وی به بیماری مزمن كبد و سرطان كبد افزایش می‌ یابد. افراد باید هر سه دوز تزریق واكسن هپاتیت B را دریافت كند تا به بیماری ‌های كشنده كبدی مبتلا نشوند.

• هپاتیت A

اگر فردی واكسن هپاتیت A نزند بیشتر مستعد ابتلا به بیماری یرقان یا زردی می ‌شود. ابتلا به یرقان به ‌ویژه در كودكان شایع است بنابراین استفاده از این واكسن برای كودكان الزامی است.

• واكسن سیاه‌سرفه

واكسن‌ های دوران بارداری

• بسیاری از افراد احتمالاً از این موضوع مطلع نیستند كه نوزادان با مصونیت ‌هایی نسبت به چند بیماری متولد می ‌شوند.
• این كار با واكسینه شدن مادر در دوران بارداری حاصل می ‌شود. مادر در دوران بارداری  همه چیز را با جنین خود تقسیم می ‌كند بنابراین با واكسینه شدن مادر در دوران بارداری نه ‌تنها مادر بلكه جنین وی نیز در برابر ابتلا به بیماری مصون می ‌شود.
• واكسینه شدن مادر در دوران بارداری باعث می ‌شود كه نوزاد در چند ماه اول زندگی خود تا زمانی كه سیستم ایمنی وی تكامل یابد نسبت به ابتلا به بیماری مصون شود.
• مركز كنترل و پیشگیری از بیماری توصیه می‌ كند كه زنان در دوران بارداری واكسن ‌های سرماخوردگی و آنفلوانزا بزنند.

واکسن کارکنان حوزه درمان

نیدل استیک شدن یکی از اتفاقات اجتناب ناپذیر در محیط های درمانی است. آسیب های ناشی از سوزن و سایر وسایل تیز و برنده که سبب مواجهه با پاتوژن های منتقله از راه خون می شوند یک خطر عمده برای کادر درمان هنگام بروز نیدل استیک محسوب می شوند.

پاتوژن های منتقله از راه خون میکرو ارگانیسم هایی هستند که با انتقال از راه خون  سبب بروز بیماری می شوند. این  پاتوژن ها شامل؛ ویروس نقس سیستم ایمنی (HIV)، ویروس هپاتیت B و ویروس هپاتیت C است.

پرسنل کادر درمان نباید فراموش کنند که در صورت بروز نیدل استیک باید سریعا به مسئول مربوطه که در بیمارستان ها معمولا سوپروایزر کنترل عفونت است اطلاع رسانی نموده و فرم های مربوطه را تکمیل و در صورت نیاز به اقداماتی از جمله انجام آزمایشات و واکسیناسیون آن را به صورت جدی پیگیری نمایند.

در بیمارستان ها پس از انجام معاینات بدو استخدام در مراکز طب کار و هنگام تشکیل پرونده بهداشتی در مورد نیدل استیک شدن کادر درمان از آنان سوالاتی پرسیده می شود که باید به دقت به آن ها پاسخ دهند.

با توجه به این موضوع، نیاز آموزشی و ایمنی بیشتر کادر شاغل در حیطه پزشکی بیش تر آشکار می گردد. به طوری که مشاهده شده است کسانی که جدول تزریقی کامل و سه دوز با فواصل استاندارد واکسن هپاتیت B  را داشته اند، سطح ایمنی بالاتری در مقابل بیماری دارند.

با توجه به اینکه پرسنل پزشکی گروه پرخطر و در ریسک بالای آلودگی قرار دارند، این افراد سالانه باید از نظرآنتی بادی ضد ویروس هپاتیت (HBs-anti)  بررسی شوند و در صورت نیاز واکسیناسیون مجددا انجام شود.

واکسن افراد نظامی

امروزه نیرو های نظامی تنها درگیر عملیات جنگی نمی باشند. بلکه نقش های دیگری از جمله به عنوان نیروی فعال در کمک های بشر دوستانه و نیرو های کمکی در هنگام فاجعه ها را عهده دار هستند که این امر آن ها را در معرض پاتوژن های متعدد موجود در مناطق مختلف قرار میدهد.

از طرفی نظامیان به دلیل استرس های شدید ایمونولوژیک، هیجانی و فیزیکی بیشتر در معرض خطر بیماری های منتقل شونده قرار می گیرند. از این رو واکسیناسیون به عنوان راه بسیار مهم در پیشگیری از بیماری اهمیت می یابد و در کشور های مختلف تمام تازه واردین به ارتش را در مقابل بیماری های مختلف واکسینه می کنند.

برخی از واکسن ها مانند کزاز برای تمام گروه های نظامی مورد نیاز است در حالی که برخی دیگر مثل هاری یا انسفالیت ژاپنی باید برای محافظت نیرو های خاصی استفاده شود که در خطر شغلی یا محیطی قرار دارند و برخی از این واکسن ها هم مثل واکسن آبله به خاطر ترس از استفاده از آبله به عنوان سلاح بیولوژیک ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.

اهمیت پرونده واكسیناسیون

فراموش نكنید واكسن ‌هایی كه دریافت می‌كنید را در یك پرونده سلامتی ثبت كنید. پرونده سلامتی به انسان كمك می ‌كند تا برنامه واكسیناسیون خود را ثبت كند با این كار دسترسی به پرونده واكسیناسیون و اجتناب از زدن واكسن تكراری به آسان میسر می ‌شود. ثبت این پرونده باید از زمانی كه كودك اولین واكسن خود را دریافت می ‌كند، آغاز شود.

عوارض جانبی خفیف واکسن

واكسن ‌ها نیز مانند هر نوع دارویی می ‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. این عوارض بسته به واكسنی كه زده می ‌شود، می ‌تواند شامل تب خفیف، درد و بثورات جلدی باشند؛ اما با این ‌حال بد حالی ملایم بعد از زدن واكسن طبیعی است و نباید نگران آن شد.
واكنش شدید به واكسن بسیار نادر است اما حتی اگر این اتفاق بیفتاد زدن واكسن بهتر از خطر ابتلا به یك بیماری شدید قابل پیشگیری است.

نكاتی كه باید به خاطر داشت!

• واكسن ‌ها نه ‌تنها از فرد بلكه از افراد اطراف وی نیز محافظت می ‌كند.
• هر واكسن از اجزای مختلفی ساخته می ‌شود و تأثیر آن بر افراد متفاوت است.
• حتی اگر واكسینه شده باشید باز هم امكان بیمار شدن شما وجود دارد.
• افرادی كه سیستم ایمنی ضعیفی دارند نباید مایه‌ كوبی شوند و یا تنها تحت نظارت باید واكسینه شوند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر با مرکز طب کار برزویه در تماس باشید.

۰۲۱-۴۴۳۷۷۴۰۲