کوررنگی
افراد مبتلا به کوررنگی نابینا نیستند. بلکه در تشخیص رنگ ها با مشکل مواجه هستند. در واقع تصور این افراد از رنگ ها با آنچه که ما می بینیم متفاوت است. همچنین ممکن است فرد مبتلا به این عارضه از مشکلی که دارد، آگاهی نداشته باشد. عدم توانایی در تشخیص این که جسمی قرمز است یا سبز، آبی است یا زرد؛ اصلی ترین علامت کوررنگی است.
علل بروز کوررنگی
هر چشم سالم دارای سه نوع سلول مخروطی است که هر یک از آن ها حساس به نور قرمز، سبز یا آبی است. نقص یا عدم وجود هر یک از این سه باعث کوررنگی فرد می شود. ژنتیک از عوامل اصلی کوررنگی است. این بیماری وابسته به کروموزوم ایکس است و اغلب از مادر ناقل به فرزند پسر منتقل می شود. به همین خاطر در مردان شایع تر است.
همچنین ممکن است کوررنگی بر اثر جهش ژن های کروموزوم های دیگری بروز نماید. بسته به نوع و مکان جهش، این اختلال ممکن است در همان بدو تولد یا در بزرگسالی تظاهر پیدا کند.
علاوه بر موارد ذکر شده موارد زیر نیز می تواند موجب کوررنگی در فرد شود:
- آسیب های فیزیکی و شیمیایی به چشم
- وارد شدن صدمه به عصب بینایی
- آسیب به بخش پردازش گر اطلاعات رنگ در مغز
- سن فرد
برخی از بیماری ها یا دارو ها نیز می توانند باعث کوررنگی فرد شوند که برخی از آن ها عبارتند از:
- آب مروارید
- بیماری لبر
- بیماری پارکینسون
- داروی تیاگابین (داروی ضد تشنج)
انواع کوررنگی
-
کوررنگی قرمز ـ سبز
شایعترین نوع کوررنگی ارثی پیامد از دست دادن عملکرد یا محدودیت عملکرد رنگدانههای نوری مخروط قرمز یا مخروط سبز است. این نوع کوررنگی اصطلاحاً کوررنگی قرمز ـ سبز گفته میشود.
-
سرخ دشواربینی (Protanomaly)
سرخ دشواربینی اختلالی مرتبط با کروموزوم X است که برآورد میشود، یک درصد مردان به آن مبتلا باشند. در این اختلال رنگدانهی نوری مخروط های قرمز در مردان مبتلا به سرخکوری غیرعادی است. بیماران قرمز، نارنجی و زرد را سبزتر میبینند و رنگها برایشان چندان درخشان نیست. این عارضه خفیف است و معمولاً زندگی روزمره را مختل نمیکند.
-
سرخ کوری
سرخ کوری اختلالی مرتبط با کروموزم ایکس است که طبق برآوردهای انجام شده، یک درصد مردان به آن مبتلا هستند. در مردان مبتلا به سرخ کوری هیچ سلول مخروطی قرمز فعالی وجود ندارد، بنابراین بیماران قرمز را مشکی میبینند. همچنین سایههای خاصی از رنگهای نارنجی، زرد و سبز همگی به رنگ زرد دیده میشود.
-
سبزدشواربینی (Deuteranomaly)
سبزدشواربینی شایعترین نوع کوررنگی و اختلالی مرتبط با کروموزوم ایکس است که پنج درصد مردان درگیر آن هستند که در آن رنگدانهی نوری مخروط سبز غیرعادی است. بیماران زرد و سبز را قرمزتر میبینند و به سختی میتوانند بنفش را از آبی تشخیص دهند.
-
سبزکوری
سبزکوری نیز اختلالی مرتبط با کروموزم ایکس است که یک درصد مردان به آن مبتلا هستند.
در مردان مبتلا به سبزکوری هیچ سلول مخروط سبز فعالی وجود ندارد. این گروه از بیماران رنگهای قرمز را به صورت زرد مایل به قهوهای و سبزها را به رنگ بژ میبینند.
-
کوررنگی آبی ـ زرد
کوررنگی آبی ـ زرد از کوررنگی قرمز ـ سبز نادرتر است. رنگدانههای نوری مخروط آبی وجود ندارند یا عملکردشان محدود شده است.
-
آبی دشواربینی (Tritanomaly)
این اختلال آبی بسیار نادر است و نوعی اختلال غالب اتوزومال است که مردان و زنان را به یک اندازه مبتلا میسازد. عملکرد سلولهای مخروط آبی در بیماران مبتلا به آبی دشواربینی محدود شده است. این بیماران آبی را سبزتر میبینند و به سختی میتوانند زرد و قرمز را از صورتی تشخیص بدهند.
-
آبی کوری (Tritanopia)
آبی کوری نیز نوعی اختلال مغلوب اتوزومال بسیار نادر است که درصد شیوع آن در مردان و زنان برابر است. بیماران مبتلا به آبی کوری یا کوررنگی آبی ـ زرد فاقد سلولهای مخروطی آبی هستند. این بیماران سبز و زرد را بنفش یا خاکستری روشن میبینند.
-
کوررنگی کامل
افراد دچار کوررنگی کامل (تک رنگ بینی) اصلاً رنگها را نمیبینند و ممکن است وضوح دید آنها نیز مختل شده باشد.
-
تکرنگبینی مخروطی
تکرنگبینی مخروطی نوعی اختلال مغلوب اتوزومال است. این گونهی نادر کوررنگی پیامد نقص در عملکرد دو نوع از سه نوع رنگدانهی نوری سلولهای مخروطی است. تکرنگبینی مخروطی قرمز، سبز و آبی وجود دارد. بیماران دچار تکرنگبینی مخروطی به سختی میتوانند رنگها را از هم تشخیص بدهند، چون مغز برای دیدن رنگها، باید سیگنالهای ارسالی از انواع مخروطها را با هم مقایسه کند. وقتی فقط یک نوع مخروط فعال است، طبعاً این مقایسه ممکن نیست.
-
تکرنگبینی استوانه ای یا آکروماتوپسیا
تکرنگبینی استوانه ای نوعی اختلال مغلوب اتوزومال است که بسیار نادر و شدیدترین نوع کوررنگی است. این نوع کوررنگی مادرزادی است و هیچ یک از سلولهای مخروطی دارای رنگدانههای نوری فعال نیستند. بیمار دچار تکرنگبینی استوانه ای فاقد دید مخروطی است و جهان را سیاه، سفید و خاکستری میبیند. به علاوه چون استوانه ها به نور کم واکنش نشان میدهند، بیماران دچار تکرنگبینی استوانه ای معمولاً از نورهراسی نیز رنج میبرند.
تشخیص کوررنگی
پزشکان از تستهای مختلفی برای تشخیص کوررنگی استفاده میکنند. گونههای مختلف کوررنگی را با استفاده از این تستها میتوان به سرعت تشخیص داد.
۱. تست رنگ ایشیهارا
این تست از مجموعهای از دایرههای رنگی، موسوم به صفحههای ایشیهارا تشکیل میشود که در هر یک از آنها مجموعهای از نقطهها در رنگها و اندازههای مختلف وجود دارد. نقاط درون دایره شکلی را تشکیل میدهند که برای افراد دارای دید رنگی نرمال کاملاً واضح است، اما افراد دچار کوررنگی قرمز ـ سبز این شکل را به سختی میبینند یا اصلاً نمیتوانند آن را ببینند.
۲. تست نابههنجاری سنج ادراک رنگ
نابههنجاری سنج ادراک رنگ از آزمونی استفاده میکند که در آن، دو منبع نوری مختلف باید از نظر رنگ با هم جور شوند. فردی که از درون چشمی نگاه میکند، یک دایره میبیند. نور زرد رنگی در نیمهی بالایی دایره وجود دارد که میتوان درخشندگی آن را تنظیم کرد. نیمهی پایینی ترکیبی از نورهای قرمز و سبز است که میتوان رنگهای آن را با نسبتهای متغیر با هم ترکیب کرد. بیننده درخشندگی نیمهی بالایی و رنگ نیمهی پایینی را با یک دکمه تنظیم میکند. هدف این است که دو نیمهی بالایی و پایینی از نظر رنگ و درخشندگی یکسان شوند.
۳. تست رنگ سودوایزوکروماتیک HRR
تست رنگ سودوایزوکروماتیک آزمون دیگری برای تشخیص کوررنگی قرمز ـ سبز است که در آن از صفحههای رنگی برای تشخیص کوررنگی استفاده میشود.
❓ آیا کوررنگی قابل درمان است؟
درمان قطعی برای کوررنگی وجود ندارد. با این حال بیماران دچار کوررنگی قرمز ـ سبز میتوانند رنگها را با استفاده از لنزهای مخصوص دقیقتر ببینند. از این لنزها فقط میتوان در فضای باز و زیر نورهای درخشان استفاده کرد. وسایل کمک بینایی نیز برای کمک به کنار آمدن با کوررنگی ابداع شده است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره تماس مرکز طب کار برزویه در ارتباط باشید.
📞 ۰۲۱-۴۴۳۷۷۴۰۲
بدون دیدگاه