دیابت چیست؟

دیابت یا همان بیماری قند که متاسفانه بسیاری را به خود مبتلا کرده است، یک نوع اختلال متابولیک و سوخت و سازی در بدن است که به واسطه آن توانایی تولید انسولین در بدن از بین می رود یا برعکس مقاومت در برابر انسولین در بدن ایجاد می شود. در نتیجه، انسولین تولیدی نمی تواند عملکرد نرمال خود را انجام دهد.

در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت­ و­ ساز کامل گلوکز کاهش می یابد به همین دلیل میزان قند خون افزایش یافته که به آن ها یپرگلیسمی می گویند.

انواع دیابت

دو نوع اصلی از این بیماری وجود دارد؛ دیابت نوع ۱ و نوع ۲، به جز این دو نوع اصلی به پیش‌دیابت و دیابت بارداری نیز می‌توان اشاره کرد:

در دیابت نوع ۱، بدن به صورت کامل تولید هرگونه انسولین را متوقف می‌کند. انسولین هورمونی است که بدن را قادر می‌سازد تا از گلوکز موجود در غذاها برای تولید انرژی استفاده کند. افراد مبتلا به دیابت نوع یک باید به صورت روزانه انسولین تزریق کنند تا زنده بمانند. این نوع بیماری معمولا در کودکان و نوجوانان رایج است، اما در هر سنی ممکن است اتفاق بیافتد.

در دیابت نوع ۲، بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند و یا قادر نیست به خوبی از آن استفاده کند. نوع دوم این بیماری معمولا در افرادی اتفاق می‌افتد که سنشان بالای ۴۰ سال است و یا اضافه وزن و سابقه خانوادگی دیابت دارند. با این حال امروزه دیابت نوع دو به شدت در میان افراد جوان در حال افزایش است.

نوع دیگری از این بیماری، دیابت بارداری است. این نوع دیابت در طی حاملگی و بدون سابقه دیابت ظاهر می‌شود. دیابت بارداری بر روی رشد جنین اثر می‌گذارد. دیابت بارداری باعث مشکلات تنفسی، ناهنجاری‌های مادرزادی برای جنین و زایمان زودرس برای مادر می‌شود. در صورت عدم درمان دیابت بارداری، مادر در آینده به دیابت نوع دو مبتلا خواهد شد.

علائم دیابت چیست؟

علامت شاخص آن میزان قند خون بالای 120 میلی گرم در دسی لیتر در حالت ناشتا است. همچنین افراد مبتلا به دیابت به صورت پیوسته علائم خاصی را تجربه می‌کنند. این علائم عبارتند از:

• تشنگی شدید
• تکرر ادرار
• کاهش وزن
• افزایش گرسنگی
• تاری دید
• عدم تحرک
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها
• تاول زدن مکرر پوست
• عفونت لثه‌ها
• خستگی شدید و بی دلیل

همچنین در برخی موارد علائمی وجود ندارد که معمولا در دیابت نوع ۲ اتفاق می‌افتد. در چنین مواردی ممکن است فرد ماه‌ها یا حتی سال‌ها متوجه نشود که به دیابت مبتلا شده. علائم در این افراد آنقدر آرام آرام رشد می‌کنند که نمی‌توان آنها را تشخیص داد.

تغذیه و رژیم غذایی دیابتی‌ها

یک رژیم ثابت برای تمام افراد مبتلا به دیابت وجود ندارد، ولی غذایی که ما می‌خوریم نه تنها در کنترل دیابتمان نقشی اساسی دارد، بلکه تعیین می‌کند که چقدر انرژی و چه احساسی در روز داشته باشیم.

رژیم افراد دیابتی با افراد عادی بسیار متفاوت است. تنها نخوردن قند و شیرینی فایده ندارد، بلکه باید مصرف گوشت و چربی‌های حیوانی‌ نیز کاهش پیدا کند و برنامه غذایی سرشار از پروتئین‌، غلات و سبزیجات داشته باشند. در نهایت افراد دیابتی باید از یک برنامه غذایی اصولی استفاده کنند تا میزان قندخونشان در سطح متعادلی قرار بگیرد.

هیچ ماده غذایی به ‌تنهایی شامل تمام مواد مغذی ضروری بدن ما نیست و به همین علت یک رژیم سالم اساسا به معنی انتخاب مواد غذایی متنوع از گروه های اصلی غذایی در روز است. این گروه‌ها شامل پروتئین‌ها مثل گوشت، ماهی، تخم‌مرغ، حبوبات و خشکبار، مواد نشاسته‌ای مانند نان، ماکارونی و برنج، میوه و سبزیجات، لبنیات و چربی‌ها است.

درمان دیابت

در بسیاری از موارد پزشک برای کنترل و کاهش بیماری دیابت از داروهای طب مدرن استفاده می کند که با انها آشنا می شوید :

• بی گوانیدها (Biguanides)

متفورمین (Metformin) تنها داروی این دسته است. متفورمین مقاومت بدن به انسولین را کاهش  می دهد و همچنین تولید گلوکز توسط کبد را مهار می کند. متفورمین جذب گلوکز را در دستگاه گوارش کاهش می دهد.

• سولفونیل اوره ها (Sulfonylureas)

سولفونیل اوره ها با تحریک آزاد شدن انسولین از سلول های بتا پانکراس باعث پایین آمدن قند خون می شوند و در کنترل قند خون ناشتا بسیار مؤثرند و از این رو باعث خطر کاهش قند خون (hypoglycemia) می شوند.

• تیازولیدین دیون ها (Thiazolidinediones)

داروهای این دسته مقاومت بدن نسبت به انسولین را کاهش می دهند که عبارتند از:

پیوگلیتازون(pioglitazone) و روزیگلیتازون (Rosiglitazone)

• مگلیتینایدها (Meglitinides)

داروهای این دسته شبیه سولفونیل اوره ها بوده و باعث ترشح انسولین از پانکراس می شوند. گرچه آنها کوتاه اثر هستند. اما، باعث خطر کاهش قندخون نمی شوند. داروهای این دسته شامل رپاگلیناید (Repaglinide) و ناتگلیناید (Nateglinide) است.

• مهارکننده های دی پپتیدیل پپتیداز (Dipeptidylpeptidase inhibitors)

این دسته دارویی جدیداً توسط  FDAتایید شده است. در حال حاضر تنها داروی سیتاگلیپتین (Sitagliptin) یا (Januvia) در این دسته قرار می گیرد. این دارو با مهار آنزیم 4-DPPباعث ترشح انسولین در یک مدت طولانی بعد از غذا می شود و در نتیجه قندخون پایین می آید .

• مهار کننده های آلفا گلوکوزیداز (glucosidase inhibitors Alpha)

داروهای این دسته جذب گلوکز موجود در مواد غذایی را در دستگاه گوارش به تاخیر می اندازد. این داروها برای کاهش قندخون بعد از غذا استفاده شده و شامل آکاربوز (Acarbose) و میگلیتول (Miglitol) میباشند.

• انسولین

همه افراد مبتلا به دیابت نوع اول و بعضی از افراد مبتلا به دیابت نوع دو انسولین مصرف می کنند.

انواع انسولین

• سریع اثر ( Rapid – acting )
• کوتاه اثر (Short – acting )
• متوسط اثر  ( Intermediate – acting)
• طولانی اثر ( Long – acting)
• ترکیبی ( Premixed )

عوارض دیابت کنترل نشده

افزایش قند خون دراز مدت در بدن، ممکن است عوارض میکروواسکولار دیابتی یا تخریب رگ های بسیار ریز در بدن را به همراه داشته باشد که اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب و قلب را درگیر می­کند:

• عارضه چشمی

که ممکن است به نابینایی کامل ختم شود.

• بیماری قلبی- عروقی

که بر روی قلب و رگ های خونی اثر می گذارد و در نهایت به سکته های قلبی و مغزی منجر شود.

• نفروپاتی (بیماری کلیه)

که ممکن است باعث از کارافتادگی کامل کلیه ها شود.

• نوروپاتی (آسیب دیدگی اعصاب)

در صورت همراه شدن با مشکلات گردش خون ممکن است موجب ایجاد زخم در پا ها و نیز قانقاریا شود که در نهایت می تواند منجر به قطع عضو شود.

جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره تماس مرکز طب کار برزویه در ارتباط باشید.

📞 ۰۲۱-۴۴۳۷۷۴۰۲