بیماری های شغلی

به هر گونه بیماری که در اثر مواجهات در محیط کار ایجاد یا تشدید شود، بیماری شغلی یا بیماری مرتبط با کار گفته می شود. بنابراین دو نوع بیماری شغلی وجود دارد:

• بیماری ناشی از کار، که در اثر تماس با عوامل زیان ‌آور محیط کار ایجاد می ‌شود و اکثرا در جمعیت عمومی اتفاق نمی افتند.
• بیماری تشدید شونده در محیط کار، که علت آن معمولا هم در محیط کار و هم در محیط خارج از کار وجود دارد و مواجهات شغلی سبب تشدید علائم آن می ‌شوند.

بیماری های ناشی از کار رنج و زیان های هنگفتی را در دنیای کار به دنبال دارند به طوری که که میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های شغلی و بیماری های وابسته به شغل ۶ برابر بیشتر از حوادث شغلی است.

بیماری های شغلی بیماری هایی هستند که به دلیل خصلت کار و در محیط کار که دارای عوامل زیان آور اثرگذار بر سلامت شاغلین هستند بوجود می آیند خصوصیت بیماری های شغلی قابل اندازه گیری و قابل کنترل بودن آنها می‌باشد.

علیرغم اینکه بنظر می رسد اینگونه بیماری ها از شیوع کمتری نسبت به سایر بیماری ها برخوردارند، شواهد نشان دهنده آن است که گروه عظیمی از افرادی که به نوعی شاغل محسوب می شوند (خصوصاً در کشورهای در حال توسعه) مبتلا به اینگونه بیماریها هستند. بیماری های شغلی در صورت بروز و ابتلا می‌توانند فرد مبتلا را ناتوان از انجام فعالیت ها نمایند. بروز بیماری های شغلی می تواند بر اساس دو عامل پیشگیری کننده کاهش یابد:

• کنترل و ارزیابی مداوم عوامل زیان آور در محیط کار
• معاینات قبل از استخدام و معاینات دوره ای

بیماری های شغلی در صورت تشخیص زودرس در مراحل اولیه قابل پیشگیری و کنترل است.

طبقه بندی بیماری شغلی

بیماری شغلی طبقه بندی گوناگونی دارد ولی بهترین روش طبقه بندی این بیماری ها، توجه به عوامل ایجاد این بیماری است، در این نوع طبقه بندی بیماری ها به ۵ دسته تقسیم می شوند:

• بیماری های ناشی از عوامل فیزیکی

از عوامل بوجود آوردنده این دسته از بیماری های شغلی، حرارت، نور، فشار، سروصدا، ارتعاش، الکتریسیته، اشعه X و مواد رادیواکتیو را می‌توان ذکر کرد.

• بیماری های ناشی از عوامل مکانیکی

استفاده از ابزار و ادوات دستی در بعضی از اشخاص که عادت به این کار ندارند و همچنین فشار های مکرر بر روی مفاصل در اثر نحوه انجام کار و یا حرکات ظریف تکراری سبب بروز ناراحتی ‌هایی می ‌شوند.

• بیماری های ناشی از عوامل شیمیایی

عوامل شیمیایی مورد استفاده در صنعت سبب به وجود آمدن اکثر بیماری ها و مسمومیت های ناشی از کار هستند، که با توجه به راه دخول به بدن به سه دسته زیر تقسیم‌ بندی می ‌شوند:

• بیماری ها و مسمومیت هایی که ناشی از جذب مواد از طریق دستگاه گوارشی هستند. از موادی که از این طریق وارد بدن می شوند می توان ارسنیک و فسفر را نام برد.
• بیماری ها و مسمومیت هایی که ناشی از جذب مواد از طریق دستگاه تنفسی هستند مانند ذرات گرد و غبار، گازها و دود از این طریق جذب می‌شوند.
• بیماری ها و مسمومیت هایی که ناشی از جذب مواد از طریق پوست هستند، مانند جذب اتیلین و فنول.

• بیماری های ناشی از عوامل زیستی

اشتغال در بعضی از مشاغل با توجه به شرایط محیط کار و مواد مصرفی یا تولیدی، کارگر را مستقیماً در خطر ابتلا به بیماری های عفونی خاصی قرار می‌ دهد.

• بیماری های ناشی از عوامل روانی

بیماری های ناشی از عوامل روانی می تواند شامل روابط نامطلوب کارگر یا کارمند با همکارانش، با رئیس یا کارفرما، عدم رضایت از شغل و… باشد. همچنین اختلال در تعادل عصبی و بحران های عاطفی و روانی از دیگر بیماری های ناشی از عوامل روانی در محیط کار است.

ویژگی های بیماری شغلی

این ویژگی ها در اکثر بیماری های شغلی دیده می ‌شوند، البته یک ویژگی ممکن است در یک بیماری وجود داشته و در دیگری وجود نداشته باشد:

• ابتلای افراد در سن پایین تر
• دوره کمون بالا
• ابتلای سایر افراد با همان شغل
• قابل پیشگیری بودن

پیشگیری از بیماری شغلی

بسیاری از بیماری های ناشی از کار قابل پیشگیری بوده و در صورت تشخیص سریع و به موقع می ‌توان بسیاری از عوارض سوء آنها را کاهش داد. بنابراین توجه به راه های پیشگیری در کاهش بیماری‌ شغلی نقشی اساسی دارد.

مراحل پیشگیری از بیماری های ناشی از کار به ترتیب زیر است:

1. شناسایی عوامل زیان آور محیط کار
2. اندازه گیری و ارزیابی عوامل زیان آور محیط کار
3. کنترل عوامل زیان آور محیط کار از طریق روش های فنی مهندسی
4. اجرای برنامه های مراقبتی از جمله معاینات سلامت شغلی توسط مراکز طب کار
5. کاهش عوارض و بیماری های ناشی از کار از طریق تغییر شغل و گردش کاری و اجرای قانون مشاغل سخت و زیان آور پیشگیری از بیماری های شغلی

انواع پیشگیری در بیماری های شغلی عبارتند از:

الف) پیشگیری اولیه از بیماری شغلی

این روش بهترین شیوه پیشگیری است. در این شیوه از پیشگیری علت بیماری مشخص شده، منابع تماس و راه های آن تعیین گردیده و تماس فرد با آن قطع می ‌شود. کاهش غلظت سرب محیط کار، کاهش غلظت الیاف پنبه جهت جلوگیری از ابتلای کارگران به بیماری های مرتبط نمونه‌ای از این نوع پیشگیری می ‌باشد.

اقداماتی که برای پیشگیری از بیماری های ناشی از کار انجام می‌ شود باید در مرحله اول متوجه محیط کار یا فرایند کاری و سپس کارگر باشد.

اقدامات پیشگیری کننده از بیماری های شغلی مبتنی بر محیط کار و یا فرایند کاری:

• جایگزین کردن مواد بی خطر یا کم خطرتر به جای مواد خطرناک برای پیشگیری از بیماری های شغلی
• محصور کردن استفاده از تکنیک های مکانیکی و اتوماتیک در صنعت
• استفاده از تهویه مصنوعی برای جلوگیری از آلودگی های محیط کار
• استفاده از تهویه عمومی
• استفاده از روش و متد های مرطوب برای جلوگیری از پخش گرد و غبار

اقدامات پیشگیری کننده از بیماری های شغلی مبتنی بر کارگر:

• اقدامات مدیریتی ( تعویض شیفت ها و… )
• جداسازی کارگر از محوطه آلوده محیط کار به عوامل زیان آور
• استفاده از وسایل حفاظت فردی برای پیشگیری از بیماری شغلی
• رعایت اصول بهداشتی فردی
• آموزش مسائل بهداشتی
• کنترل و مراقبت های پزشکی

ب) پیشگیری ثانویه از بیماری شغلی

هدف از این سطح پیشگیری در بیماری های شغلی شناسایی و درمان زود هنگام بیماری افراد در معرض تماس به جهت درمان قطعی آن هاست. به طور مثال انجام معاینات ادواری طب کار در یک شرکت جهت شناسایی افراد مبتلا به یک بیماری شغلی و درمان افراد مبتلا به آن بیماری نمونه ای از پیشگیری ثانویه است.

ج) پیشگیری ثالثیه از بیماری شغلی

پیشگیری سطح سوم شامل آن دسته از اقداماتی است که در جهت بازتوانی و بازگرداندن فرد آسیب دیده به محیط کار و اجتماع انجام می گیرد. بازتوانی افراد بیمار شده با هدف کاهش ناتوانی و یا جلوگیری از مرگ زودرس نمونه ای از این پیشگیری است.

 

“ مجموعه تخصصی طب کار برزویه دارای مجوز انجام خدمات سلامت شغلی (معاینات بدو استخدام و معاینات دوره ای) از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین سازمان تامین اجتماعی است. این مرکز تخصصی با بهره مندی از تیم مجرب، متخصص و حرفه ای، مجموعه ای پیشرو در ارائه تمامی معاینات طب کار است. “

جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره تماس مرکز طب کار برزویه در ارتباط باشید.

 

📞 ۰۲۱-۴۴۳۷۷۴۰۲