تفسیر تست های هپاتیت ویروسی

آزمایش های هپاتیت ویروسی

آزمایش‌ های هپاتیت ویروسی برای تشخیص، ارزیابی و پایش عفونت‌ های ناشی از ویروس‌ های هپاتیت (A، B، C، D، E) انجام می‌ شوند. این آزمایش‌ ها شامل تست‌ های سرولوژیکی (آنتی‌ بادی و آنتی‌ ژن)، تست‌ های مولکولی (مانند PCR) و آزمایش‌ های عملکرد کبدی هستند که به شناسایی ویروس، شدت عفونت و وضعیت کبدی کمک می‌ کنند.

در ادامه این مقاله، ابتدا تفسیر آزمایشات مربوطه و سپس توضیحات تخصصی و بعد از آن توضیحات عامیانه ارائه شده است با مجله برزویه همراه باشید…

توضیح و تشریح تست ها

• اگر HBs Ag مثبت + HBc Ab IgM مثبت = هپاتیت حاد B
• اگر HBs Ag مثبت + HBc Ab IgG مثبت + HBe Ag مثبت = هپاتیت مزمن B با عفونت زایی (تکثیر) بالا
• اگر HBs Ag مثبت + HBc Ab IgG مثبت + HBe Ab مثبت = یا فاز late هپاتیت (حاد یا مزمن) است یا هپاتیت مزمن B با عفونت زایی کم (عفونت با ویروس HBV از نوع Pre core mutant)
• اگر فقط HBs Ab مثبت = سابقه تجویز واکسن هپاتیت B
• اگر HBs Ab مثبت + HBc Ab IgG مثبت = بهبود از هپاتیت حاد B
• اگر HBs Ab منفی + HBs Ag منفی (هر دو منفی) + HBc Ab IgM = یا دوره window است یا هپاتیت حاد B
• اگر HBs Ab منفی + HBs Ag منفی (هر دو منفی) + HBc Ab IgG = یا ناقل low level هپاتیت B است یا بهبود هپاتیت حاد B در گذشته دور
• اگر HBs Ab مثبت + HBs Ag مثبت (هر دو مثبت) = یا حالت scape mutant است (Ab علیه یک ساب تایپ و وجود آنتی ژن از ساب تایپ دیگر) یا پدیده سروکانورژن (تبدیل حالت آنتی ژن مثبت به آنتی بادی مثبت)
• اگر HAV Ab IgM مثبت = هپاتیت حاد A
• اگر HCV Ab مثبت باشد، اقدام بعدی تست HCV RNA PCR است.
• اگر HDV Ab مثبت + HBc Ab IgM مثبت = Coinfection هپاتیت D و B
• اگر HDV Ab مثبت + HBc Ab IgG مثبت = Superinfection هپاتیت D روی B

توضیح تخصصی آزمایش‌ های هپاتیت ویروسی

۱. آزمایش‌ های سرولوژیکی

این آزمایش‌ ها آنتی‌ بادی‌ ها یا آنتی‌ ژن‌ های مرتبط با ویروس‌ های هپاتیت را در خون شناسایی می‌ کنند و برای تشخیص نوع ویروس و مرحله عفونت (حاد، مزمن، بهبودیافته یا ایمن‌ شده) استفاده می‌ شوند.

• هپاتیت A (HAV):

  • Anti-HAV IgM: نشان‌ دهنده عفونت حاد یا اخیر است. معمولاً ۲-۳ هفته پس از مواجهه مثبت شده و تا ۳-۶ ماه قابل تشخیص است.
  • Anti-HAV IgG: نشان‌ دهنده ایمنی (ناشی از عفونت قبلی) است و مادام‌ العمر باقی می‌ ماند.
  • تفسیر: مثبت بودن IgM به معنای عفونت فعال است، درحالی که IgG مثبت بدون IgM نشان‌ دهنده ایمنی است.

• هپاتیت B (HBV):

  • HBsAg (آنتی‌ ژن سطحی هپاتیت B): اولین مارکر عفونت HBV. مثبت بودن آن نشان‌ دهنده عفونت فعال (حاد یا مزمن) است.
  • Anti-HBs: آنتی‌ بادی علیه HBsAg. نشان‌ دهنده ایمنی (یا بهبود عفونت) است.
  • Anti-HBc IgM: نشان‌ دهنده عفونت حاد یا تشدید عفونت مزمن است.
  • Anti-HBc IgG: نشان‌ دهنده مواجهه قبلی یا عفونت مزمن است.
  • HBeAg: نشان‌ دهنده تکثیر فعال ویروس و عفونی بودن بالاست.
  • Anti-HBe: نشان‌ دهنده کاهش فعالیت ویروس است.
  • HBV DNA (PCR): میزان ویروس (بار ویروسی) را در خون اندازه‌ گیری می‌ کند و برای پایش درمان و شدت عفونت استفاده می‌ شود.
  • تفسیر: ترکیب این مارکرها (مثلاً HBsAg مثبت و Anti-HBc IgM مثبت) عفونت حاد را نشان می‌دهد، در حالی که HBsAg مثبت و Anti-HBc IgG مثبت ممکن است عفونت مزمن را نشان دهد.

• هپاتیت C (HCV):

  • Anti-HCV: آنتی‌ بادی علیه ویروس هپاتیت C. مثبت بودن آن نشان‌ دهنده مواجهه با ویروس است، اما نمی‌ تواند بین عفونت فعال، مزمن یا بهبودیافته تمایز قائل شود.
  • HCV RNA (PCR): وجود ویروس فعال را تأیید می‌ کند. برای تشخیص عفونت فعال و پایش درمان ضروری است.
  • Genotyping: نوع ژنوتیپ ویروس (۱ تا ۶) را مشخص می‌ کند که برای انتخاب درمان اهمیت دارد.
  • تفسیر: Anti-HCV مثبت و HCV RNA مثبت نشان‌ دهنده عفونت فعال است. Anti-HCV مثبت و HCV RNA منفی ممکن است نشان‌ دهنده بهبود خود به‌ خود یا درمان موفق باشد.

• هپاتیت D (HDV):

  • Anti-HDV: آنتی‌ بادی علیه ویروس هپاتیت D. این ویروس تنها در حضور HBV ایجاد عفونت می‌ کند (کو-عفونت یا سوپر عفونت)
  • HDV RNA (PCR): برای تأیید عفونت فعال و پایش درمان استفاده می‌ شود.
  • تفسیر: HDV تنها در بیماران HBsAg مثبت بررسی می‌ شود.

• هپاتیت E (HEV):

  • Anti-HEV IgM: نشان‌ دهنده عفونت حاد است.
  • Anti-HEV IgG: نشان‌ دهنده مواجهه قبلی یا ایمنی است.
  • HEV RNA (PCR): برای تأیید عفونت فعال، به‌ ویژه در بیماران با نقص ایمنی، استفاده می‌ شود.
  • تفسیر: مشابه HAV، IgM مثبت عفونت حاد را نشان می‌ دهد.

۲. آزمایش‌ های عملکرد کبدی (LFT)

این آزمایش‌ ها آسیب کبدی ناشی از هپاتیت را ارزیابی می‌ کنند و همراه با تست‌ های سرولوژیکی انجام می‌ شوند:

• ALT (آلانین آمینوترانسفراز) و AST (آسپارتات آمینوترانسفراز): افزایش این آنزیم‌ ها نشان‌ دهنده آسیب سلول‌ های کبدی است.
• ALP (آلکالین فسفاتاز) و GGT (گاماگلوتامیل ترانسفراز): برای بررسی انسداد مجاری صفراوی یا آسیب کبدی استفاده می‌ شوند.
• بیلی‌ روبین: افزایش آن می‌ تواند نشان‌ دهنده زردی یا اختلال در متابولیسم صفرا باشد.
• آلبومین و PT/INR: کاهش آلبومین یا افزایش INR نشان‌ دهنده کاهش عملکرد کبدی (در موارد شدید مانند سیروز) است.

۳. آزمایش‌ های تصویربرداری و بیوپسی

• سونوگرافی کبد: برای بررسی ساختار کبد، وجود توده یا سیروز استفاده می‌ شود.
• فیبرواسکن (الاستوگرافی): میزان فیبروز (سفتی) کبد را غیرتهاجمی ارزیابی می‌ کند.
• بیوپسی کبد: در موارد پیچیده (مثلا برای ارزیابی فیبروز یا سیروز) انجام می‌ شود، اگرچه با روش‌ های غیرتهاجمی مانند فیبرواسکن کمتر مورد نیاز است.

۴. گروه‌ های خاص و ملاحظات

• زنان باردار: هپاتیت E می‌ تواند در بارداری شدیدتر باشد. آزمایش‌ های HEV IgM و RNA در صورت شک به عفونت حاد ضروری هستند.
• کودکان: هپاتیت A شایع‌ ترین نوع در کودکان است و معمولا با Anti-HAV IgM تشخیص داده می‌ شود.
• بیماران با نقص ایمنی: در این افراد، تست‌ های PCR (مانند HCV RNA یا HBV DNA) به دلیل احتمال منفی کاذب آنتی‌ بادی‌ ها اهمیت بیشتری دارند.

توضیحات عامیانه آزمایش‌ های هپاتیت ویروسی

حالا بیایم موضوع رو ساده‌ تر بیان کنیم! آزمایش‌ های هپاتیت مثل یه نقشه راهن که به دکتر کمک میکنه متوجه بشه کبدت سالمه یا نه، و اگه ویروس هپاتیت داری، کدوم نوعه و چقدر جدیه. انگار یه کارآگاه استخدام کردی که بره دنبال سرنخ‌ های ویروس تو خونت!

• هپاتیت A

این ویروس از طریق آب یا غذای آلوده منتقل میشه. آزمایش خون نشون میده که آیا تازه بهش گرفتار شدی (IgM مثبت) یا قبلاً داشتی و حالا خوب شدی (IgG مثبت). که معمولا خودش خوب میشه و جای نگرانی نیست.

• هپاتیت B

این یکی میتونه از طریق خون، رابطه جنسی یا مادر به جنین منتقل بشه. آزمایش‌ های خون مثل HBsAg (نشون میده ویروس تو بدنت فعاله) یا Anti-HBs (نشون میده ایمنی داری) انجام میشن. یه آزمایش دیگه به اسم PCR هم مقدار ویروس رو تو خون نشون میده.

• هپاتیت C

این ویروس بیشتر از طریق خون (مثل سرنگ مشترک) منتقل میشه. اول با یه آزمایش آنتی‌ بادی (Anti-HCV) رو چک میکنن که آیا باهاش برخورد داشتی یا نه. اگه مثبت بود، با PCR نگاه میکنن که ویروس هنوز تو بدنت فعال هست یا نیست.

• هپاتیت D

این فقط وقتی پیش میاد که هپاتیت B داشته باشی. آزمایشش یه کم خاصه و فقط برای کسایی که HBsAg مثبت دارن انجام میشه.

• هپاتیت E

شبیه هپاتیت A هست و بیشتر در مناطق با آب آلوده دیده میشه. آزمایشش هم مثل هپاتیت A، با چک کردن آنتی‌ بادی‌ های IgM و IgG انجام میشه.

علاوه بر این ها، یه سری آزمایش کبدی (مثل ALT و AST) هم میگیرن که ببینن کبدت چقدر آسیب دیده. انگار که دارن چک میکنن موتور ماشینت (کبد) چطور کار میکنه! اگه لازم باشه، ممکنه سونوگرافی یا یه آزمایش خاص به اسم فیبرواسکن هم برات تجویز کنن تا ببینن کبدت چقدر سفت یا آسیب‌دیده شده!

جدول آزمایشات هپاتیت ویروسی

توصیه‌ ها و نکات مهم

• مشاوره با پزشک

نتایج آزمایش‌ های هپاتیت باید توسط متخصص گوارش یا عفونی تفسیر شوند، زیرا ترکیب مارکرها برای تشخیص دقیق اهمیت دارد.

• پیشگیری

رعایت بهداشت جهت جلوگیری از ابتلا به “هپاتیت A و E”، “هپاتیت A و B”، و اجتناب از رفتارهای پرخطر (مثل استفاده از سرنگ مشترک برای هپاتیت B و C) ضروری است.

• پیگیری

در موارد مزمن مثل HBV یا HCV، پایش منظم با آزمایش‌ های PCR و تصویربرداری توصیه می‌ شود.

“ مجموعه تخصصی طب کار برزویه دارای مجوز انجام خدمات سلامت شغلی (معاینات بدو استخدام و معاینات دوره ای) از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین سازمان تامین اجتماعی است. این مرکز تخصصی با بهره مندی از تیم مجرب، متخصص و حرفه ای، مجموعه ای پیشرو در ارائه تمامی معاینات طب کار است. “

جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره تماس مرکز طب کار برزویه در ارتباط باشید.

📞۰۲۱-۴۴۳۷۷۴۰۲