اسپیرومتری یا نوار ریه چیست، چگونه انجام می شود؟
اسپیرومتری تست رایجی است که جهت تشخیص آسم، بیماری مزمن انسداد ریوی (COPD) و در مواردی استفاده می شود که سیستم تنفسی به دلایلی تحت تاثیر قرار گرفته است. اسپیرومتری به صورت دوره ای و جهت بررسی عملکرد ریه هایی که تحت درمان یک بیماری مزمن ریوی بوده اند، انجام می شود.
اسپیرومتر دستگاهی است که حجم های دمی و بازدمی را اندازه می گیرد. سرعت جریان را می توان با رسم نمودار حجم در برابر زمان محاسبه کرد. به طور معمول، ظرفیت حیاتی (VC) به صورت تفاوت یک دم کامل تا ظرفیت کل ریه (TLC) با یک بازدم کامل تا حجم باقی مانده (RV) اندازه‌گیری می شود.
سرعت جریان پس از واداشتن بیمار به انجام یک بازدم قوی از TLC به RV اندازه‌گیری می شود. چنین مانور بازدمی قوی، ما را قادر می سازد تا حجم بازدمی با فشار در یک ثانیه (FEV1) و ظرفیت حیاتی با فشار (FVC) را اندازه گیری کنیم.
مقادیر ۸۰ تا ۱۲۰ درصد میزان تخمین زده شده برای PVC طبیعی تلقی می شود. به طور طبیعی، افراد می توانند بیش از ۷۵ تا ۸۰ درصد FVC را در ثانیه اول، و قسمت اعظم مابقی را در عرض ۳ ثانیه از ریه ها خارج کنند. نسبت این دو متغیر به طور طبیعی بیش از ۸٫۰ می باشد.
ملاحظات قبل از آزمایش
در این مرحله چند کار دیگر هست که باید قبل از انجام آزمایش اسپیرومتری انجام دهید که به شما کمک می کند تا حد امکان تنفس عمیقی داشته باشید و دقیق ترین نتیجه را کسب کنید:
- شب قبل از آزمایش زودتر بخوابید تا کمبود خواب نداشته باشید.
- حداقل چهار تا شش ساعت قبل از آزمایش سیگار نکشید. زیرا ممکن است بر نتایج آزمایش شما تاثیر بگذارد.
- حداقل تا نیم ساعت قبل از آزمایش، هیچ ورزش سنگین یا فعالیت جدی انجام ندهید. حفظ انرژیتان بسیار مهم است.
حین آزمایش اسپیرومتری
در این قسمت از مقاله برزویه دستورالعمل گام به گام آنچه احتمالا حین آزمایش اسپیرومتری تجربه می کنید را آورده ایم، باتوجه به این نکته که ممکن است در برخی افراد در نحوه انجام این روش اختلافاتی وجود داشته باشد. پزشک شما می تواند به شما بگوید که چه اتفاقات خاصی ممکن است برای شما بیفتد.
همانطور که گفته شد آزمایش اسپیرومتری یک تست غیرتهاجمی است که برای ارزیابی عملکرد ریه ها، به ویژه ظرفیت و جریان هوای ریه ها، استفاده می شود. این آزمایش معمولا برای تشخیص بیماری هایی مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، فیبروز ریوی یا سایر مشکلات تنفسی به کار می رود.
گام اول: آماده سازی قبل از آزمایش
- توضیح آزمایش توسط تکنسین یا پزشک: تکنسین یا پزشک به شما توضیح می دهد که اسپیرومتری چیست، چرا انجام می شود و چه انتظاراتی باید داشته باشید. هدف این است که شما احساس راحتی کنید و دستورالعمل ها را به خوبی درک کنید.
- مثال: ممکن است به شما گفته شود که این آزمایش برای بررسی میزان هوای بازدمی یا سرعت تنفس شما طراحی شده است.
- بررسی شرایط بیمار: تکنسین سوالاتی درباره سابقه پزشکی، علائم (مثل تنگی نفس یا سرفه)، مصرف داروها و عوامل محیطی (مثل سیگار کشیدن) می پرسد. این اطلاعات به تفسیر نتایج کمک می کند.
- نکات مهم:
- اگر اخیرا سیگار کشیده اید، ورزش سنگین انجام داده اید یا غذای سنگین خورده اید، ممکن است به شما توصیه شود چند ساعت صبر کنید، زیرا این موارد می توانند نتایج را تحت تأثیر قرار دهند.
- مصرف برخی داروهای تنفسی (مثل اسپری سالبوتامول) ممکن است قبل از آزمایش متوقف شود، مگر اینکه پزشک دستور دیگری داده باشد.
- آماده سازی تجهیزات: دستگاه اسپیرومتر (یک دستگاه دیجیتال متصل به یک لوله یا دهانی) آماده و کالیبره می شود. دهانی (mouthpiece) یکبارمصرف برای رعایت بهداشت به دستگاه متصل می شود.
گام دوم: موقعیت یابی بیمار
- وضعیت نشستن: شما روی یک صندلی می نشینید، صاف و با حالت مناسب (پشت راست و شانه ها در حالت طبیعی)، این موقعیت به باز شدن مجاری تنفسی کمک می کند.
- برای کودکان یا سالمندان، ممکن است تکنسین اطمینان حاصل کند که بیمار راحت است و می تواند دستورالعمل ها را دنبال کند.
- استفاده از گیره بینی: یک گیره نرم روی بینی شما قرار می گیرد تا از خروج هوا از بینی جلوگیری شود و تمام تنفس از طریق دهان انجام گیرد.
- چرا؟ این کار باعث می شود که تمام هوای بازدمی از طریق دهانیِ دستگاه ثبت شود.
گام سوم: آموزش تکنیک تنفس
- تکنسین به شما آموزش می دهد که چگونه به درستی نفس بکشید. این مرحله بسیار مهم است، زیرا نتایج دقیق به همکاری شما بستگی دارد.
- دستورالعمل های اصلی تنفس:
- نفس عمیق بکشید تا ریه هایتان کاملا پر شود.
- لب هایتان را محکم دور دهانی دستگاه ببندید تا هوا نشت نکند.
- با حداکثر قدرت و سرعت ممکن، تمام هوای ریه هایتان را به صورت یکباره و مداوم به داخل دستگاه بدمید.
- تا زمانی که تکنسین بگوید (معمولا 6 ثانیه یا بیشتر) به دمیدن ادامه دهید.
- تمرین اولیه: ممکن است تکنسین از شما بخواهد چند بار به صورت تمرینی نفس بکشید تا مطمئن شود تکنیک را درست انجام می دهید.
گام چهارم: انجام تست اصلی
- تست ظرفیت حیاتی اجباری (FVC): شما باید نفس عمیقی بکشید و سپس با تمام قدرت و تا جایی که می توانید، هوا را به داخل دستگاه بدمید. این بخش برای اندازه گیری حجم هوای بازدمی اجباری (FEV1) و ظرفیت حیاتی اجباری (FVC) انجام می شود.
- FEV1: حجم هوایی که در ثانیه اول بازدم با حداکثر تلاش خارج می شود.
- FVC: کل حجم هوایی که می توانید با یک بازدم قوی خارج کنید.
- تکرار تست: برای اطمینان از دقت نتایج، این فرآیند حداقل 3 بار تکرار می شود (تا حداکثر 8 بار). بهترین نتیجه (با بالاترین مقادیر FEV1 و FVC) ثبت می شود، به شرطی که نتایج قابل تکرار باشند. (یعنی اختلاف بین تلاش ها کم باشد)
- نکته: اگر بیمار کودک یا سالمند باشد، تکنسین ممکن است زمان بیشتری برای آموزش یا استراحت بین تلاش ها اختصاص دهد.
گام پنجم: تست های اضافی (در صورت نیاز)
- تست پس از برونکودیلاتور (در صورت تجویز): اگر پزشک مشکوک به بیماری هایی مانند آسم باشد، ممکن است پس از استفاده از داروی گشادکننده برونش (مثل سالبوتامول)، تست دوباره انجام شود. این کار برای بررسی بهبود جریان هوا پس از مصرف دارو انجام می شود.
- فرآیند: پس از 10-15 دقیقه از مصرف دارو، تست اسپیرومتری تکرار می‌شود.
- تست های تکمیلی: در برخی موارد، تست های دیگری مثل اندازه گیری حجم باقی مانده ریه یا ظرفیت کل ریه ممکن است انجام شود، تمامی این موارد با تجهیزات پیشرفته تر انجام می گیرند.
گام ششم: ثبت و تفسیر نتایج
- ثبت داده ها: دستگاه اسپیرومتر داده ها را به صورت نمودار (اسپیروگرام) یا اعداد (مثل FEV1، FVC، نسبت FEV1/FVC) ثبت می کند. این داده ها با مقادیر نرمال برای سن، جنسیت، قد و وزن شما مقایسه می شوند.
- تفسیر اولیه توسط تکنسین: تکنسین بررسی می کند که آیا تست به درستی انجام شده است (مثلا آیا تلاش شما کافی بوده یا خیر)! نتایج سپس برای تفسیر دقیق تر به پزشک ارسال می شود.
- یافته های احتمالی:
- طبیعی: مقادیر در محدوده نرمال برای سن و جنسیت
- انسدادی: کاهش نسبت FEV1/FVC (به عنوان مثال در آسم یا COPD)
- محدودیت دار: کاهش FVC (به عنوان مثال در فیبروز ریوی)
گام هفتم: پایان آزمایش و توصیه ها
- اتمام تست: پس از تکمیل تست ها، گیره بینی برداشته می شود و شما می توانید به حالت عادی نفس بکشید. تکنسین ممکن است به شما اجازه دهد کمی استراحت کنید، به ویژه اگر احساس خستگی یا سرگیجه دارید.
- توصیه های پس از تست:
- معمولا نیازی به مراقبت خاصی نیست، اما اگر داروهای برونکودیلاتور استفاده شده باشد، ممکن است احساس تپش قلب یا لرزش خفیف کنید که موقتی است.
- پزشک نتایج را بررسی کرده و در جلسه بعدی توضیح می دهد که آیا نیاز به آزمایش های بیشتری یا درمان شما وجود دارد یا خیر!
“ مجموعه تخصصی طب کار برزویه دارای مجوز انجام خدمات سلامت شغلی (معاینات بدو استخدام و معاینات دوره ای) از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین سازمان تامین اجتماعی است. این مرکز تخصصی با بهره مندی از تیم مجرب، متخصص و حرفه ای، مجموعه ای پیشرو در ارائه تمامی معاینات طب کار است. “جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره تماس مرکز طب کار برزویه در ارتباط باشید.
بدون دیدگاه