گرمازدگی در تابستان به چه علت رخ میدهد؟ راه درمان چیست؟

گرمازدگی چیست؟

به درجه حرارت بالا و غیرطبیعی بدن گرمازدگی (Heatstroke) می‌گویند. زمانی ‌که بدن شخص گرمای زیادی جذب کند و به ‌اندازه کافی از خود گرما خارج نکند، این بیماری رخ می‌دهد.

” دمای طبیعی بدن انسان حدود ۳۶ تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد است. “

هر چه دمای بدن از این رقم بالاتر باشد، شدت گرمازدگی بیشتر است. این بیماری معمولا در مواقعی ‌که شخص در هوای گرم و مرطوب فعالیت بیش از حد دارد، رخ می‌دهد. افراد گرمازدگی را معمولا در ماه‌های گرم تابستان تجربه می‌کنند.

 

انواع گرمازدگی

در حالت کلی دو نوع گرمازدگی وجود دارد:

• گرمازدگی ناشی از فعالیت (Exertional heatstroke)

این نوع گرمازدگی به ‌علت فعالیت فیزیکی بیش از حد در شرایط جوی گرم و مرطوب ایجاد می‌شود. معمولا این حالت به مدت چند ساعت در بدن شخص بروز پیدا می‌کند.

• گرمازدگی ناشی از شرایط بدنی (Non-exertional heatstroke)

این عارضه را با نام گرمازدگی کلاسیک نیز می‌شناسند. این حالت به ‌دلیل فعالیت بدنی زیاد رخ نمی‌دهد، بلکه سن و وضعیت سلامتی بدن شخص از عوامل بروز آن هستند. معمولا این نوع گرمازدگی تا چند روز در بدن شخص باقی می‌ماند.

 

علائم گرمازدگی چیست؟

در برخی موارد ممکن است افراد متوجه گرمازدگی خود یا اطرافیان نشوند. علائم مختلفی برای بروز این بیماری وجود دارد که توجه به آنها بسیار مهم است. این علائم عبارتند از:

• افزایش دمای بدن
• تعرق شدید
• سرگیجه و ضعف
• سردرد
• اسپاسم عضلانی
• گیجی و هذیان
• تشنج و غش
• قرمز شدن، داغ شدن و خشک شدن پوست
• تهوع و استفراغ
• تنفس سریع و کم عمق
• سردرگمی و گیجی
• عدم تعریق با وجود گرما

این ها عواملی هستند که در صورت بروز باید سریعا بدن فرد دچار گرمازدگی را خنک کرد.

 

عوارض گرمازدگی برای بدن انسان چیست؟

افرادی که به گرمازدگی مبتلا شده‌اند، ممکن است دچار شوک شوند یا به کما بروند. عوراض دمای بالای بدن شامل موارد زیر است:

• سندرم اختلال تنفسی
• تورم مغز
• نارسایی کلیه
• نارسایی کبد
• اختلال متابولیک
• آسیب عصبی
• کاهش جریان خون به قلب و سایر مشکلات مرتبط با گردش خون

 

❓ گرمازدگی فرد در کدام مشاغل رایج تر است؟

گرمازدگی در مشاغلی که افراد در معرض دمای بالا و شرایط کاری گرم قرار دارند، رایج‌تر است. برخی از این مشاغل عبارتند از:

۱) کارگران ساختمانی و عمرانی

افرادی که در پروژه‌های ساختمانی کار می‌کنند، به دلیل کار در فضای باز و قرار گرفتن در معرض آفتاب شدید و حرارت بالای فصل تابستان، بیشتر در معرض گرمازدگی هستند.

 

۲) کشاورزان و کارگران مزارع

کشاورزان و کارگران مزارع که در زمین‌های کشاورزی و محیط‌ های باز فعالیت می‌کنند، به دلیل ساعات طولانی کار زیر آفتاب، بیشتر با خطر گرمازدگی مواجه‌اند.

۳) کارگران نفت و گاز

افرادی که در صنایع نفت و گاز، به ویژه در مناطق گرمسیری و بیابانی کار می‌کنند، به دلیل دمای بالای محیط و شرایط سخت کاری، بیشتر با خطر گرمازدگی مواجه‌اند.

 

۴) کارگران صنایع سنگین و فلزکاری

کارگرانی که در محیط‌ های صنعتی با دمای بالا کار می‌کنند، مانند کوره‌های ذوب فلزات و ریخته‌گری‌ها، به دلیل حرارت بالای محیط کاری در معرض گرمازدگی قرار دارند.

 

۵) کارگران معادن

کارگرانی که در معادن زیرزمینی یا معادن سطحی کار می‌کنند، به دلیل دمای بالا و تهویه نامناسب در محیط‌های زیرزمینی یا کار در آفتاب شدید در معادن سطحی، بیشتر با خطر گرمازدگی مواجه هستند.

۶) آتش‌ نشان ها

آتش‌ نشانان به دلیل قرار گرفتن در معرض حرارت شدید ناشی از آتش و استفاده از لباس‌های محافظتی سنگین، به طور ویژه در معرض خطر گرمازدگی قرار دارند.

۷) کارگران خدمات شهری و نظافت

افرادی که در خدمات شهری مانند جمع‌آوری زباله، نظافت خیابان‌ها و پارک‌ها کار می‌کنند، به دلیل کار در فضای باز و شرایط جوی گرم، بیشتر در معرض گرمازدگی هستند.

 

” برای پیشگیری از گرمازدگی در این مشاغل، اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند نوشیدن آب کافی، استراحت در سایه، استفاده از لباس‌های خنک و سبک، و آموزش‌های مربوط به علائم و درمان گرمازدگی ضروری است. “

 

درمان سریع گرمازدگی در منزل و بیمارستان

برای درمان این عارضه علاوه ‌بر مراجعه حضوری می‌توانید با یک دکتر آنلاین عمومی نیز ارتباط برقرار کنید. همچنین اگر شدت این بیماری خیلی زیاد نباشد، می‌توانید برای درمان خانگی گرمازدگی مراقبت‌های ویژه‌ای را انجام دهید. از جمله:

” بهتر است در صورت بروز این بیماری فورا با اورژانس تماس بگیرید و تا زمان رسیدن آمبولانس بدن شخص را تا حد ممکن خنک نگه دارید. “

 

• استفاده از کمپرس یخ روی گردن، کشاله ران و زیر بغل
• خوردن مایعات کم نمک مثل نوشیدنی‌های ورزشی یا آب کم نمک
• شخص باید در محیط خنک و دارای تهویه مناسب قرار بگیرد. همچنین به دور از معرض آفتاب باشد.
• درصورت امکان شخص را در آب ولرم تا اندکی خنک قرار دهید.
• بدن او را با آب خیس کنید و او را در معرض بخار خنک قرار دهید.
• بهتر است به تنفس بیمار توجه ویژه‌ای داشته باشید و در محیط شرایط تهویه مناسب را برقرار کنید.
• باید از خوردن هر نوع دارویی مثل آسپرین و استامینوفن خودداری کنید.
• از پوشیدن هر نوع لباس تنگ و سنگین خودداری کنید.

 

مواردی که ذکر کردیم شامل درمان خانگی گرمازدگی بودند. در بیمارستان برای فرد مبتلا کارهای زیر انجام خواهد شد:

• روی بیمار را با پتوی خنک کننده می‌پوشانند.
• فرد را به حمام یخ می‌برند.
• برای جلوگیری از تشنج شخص به او قرص گرمازدگی و داروهای مرتبط با این عارضه را تجویز می‌کنند.
• استفاده از اکسیژن مکمل برای تنفس راحت‌تر بیمار
• به آن‌ها مایعات داخل وریدی را از طریق بازو تزریق می‌کنند تا خنک شوند و دمای بدنشان کاهش یابد.

در بعضی مواقع شستشوی معده بیمار با آب سرد ضروری است. در این روش درمان از لوله‌های نازک و انعطاف‌پذیر برای پر کردن حفره‌های بدن با آب سرد استفاده می‌کنند. این کار در کاهش دمای کلی بدن بسیار موثر است. این لوله را ممکن است از قسمت مقعد یا پایین گلو وارد بدن کنند.

 

معرفی خوراکی های کمک کننده در درمان گرمازدگی

برای درمان و کاهش علائم گرمازدگی می‌توانید به توصیه‌های پزشکی نیز عمل کنید. از روش‌های پیشگیری و درمان سنتی گرمازدگی می‌توان به مصرف مواد زیر اشاره کرد:

• هندوانه

هندوانه میوه‌ای است که می‌تواند آب از دست رفته بدن را به‌خوبی تامین کند. این میوه ادرارآور بوده و به‌ویژه بخش‌های سفیدتر آن در دفع مواد زائد و حرارت بدن بسیار موثر است.

• ماش

دانه‌های ماش به‌عنوان یک ادرارآور خفیف شناخته می‌شوند. این دانه‌ها را در آب جوش خیس کنید و سپس آن را بنوشید.

• نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت

در هوای گرم بدن مقدار بسیار زیادی از آب و املاح خود را به‌دلیل تعریق بالا از دست می‌دهد. برای درمان این بیماری آب زیاد، آب نارگیل و آب‌های حاوی املاح (مثل نمک‌های پتاسیم، سدیم و کلر) مفید است و به برقراری تعادل بدن کمک می‌کند. برای تامین الکترولیت مقداری از سرکه سیب را در آب بریزید و بنوشید.

• استفاده از روغن‌های گیاهی

اگر در هوای گرم حضور داشته‌اید و گرمازده شده‌اید ممکن است پوستتان نیز آسیب دیده باشد. برای رفع آفتاب سوختگی می‌توانید از ترکیب روغن چای، زیتون و نارگیل بهره ببرید. این روغن‌ها از بروز تاول جلوگیری می‌کنند.

• مصرف غذاهای سبک و زودهضم مثل آش و آب دوغ خیار

 

سایر خوراکی‌های مفید برای درمان گرمازدگی

برای مقابله با افزایش دمای بدن خود و مقابله با گرمازدگی خوراکی‌های زیر نیز مفید هستند:

• هویج رنده‌ شده
• سبزیجات خنک مانند کاهو و نعناع
• تربچه
• کدوی بخارپز
• توت فرنگی
• آب دوغ خیار
• شربت های خنک خانگی

پیشگیری از گرمازدگی در فصول گرم

در بیشتر مواقع با رعایت موارد زیر می‌توانید از حالات گرمازدگی پیشگیری کنید:

• از فعالیت بدنی شدید در شرایط بسیار گرم و مرطوب خودداری کنید.
• بهتر است نوشیدنی‌های ورزشی، آب کم نمک یا آبگوشت مصرف کنید.
• اگر برای کار یا ورزش مجبور هستید که در هوای گرم حضور داشته باشید، کرم ضدآفتاب و کلاه نقابدار فراموش نشود! اجازه دهید تا بدنتان به تدریج به این نوع آب‌ و هوا عادت کند.
• هرگز کودکان یا حیوانات خانگی را در فضاهای بسته و گرم مثل اتومبیل رها نکنید. گرمازدگی کودکان بسیار شایع است، زیرا این افراد بدن ضعیف‌تری دارند در این صورت حتما به پزشک مراجعه کنید.
• اگر دمای هوا به‌طور ناگهانی افزایش یافت، بهتر است در محلی که تهویه مطبوع دارد اقامت کنید.
• در روزهای گرم سال بیشتر لباس‌های سبک، روشن و گشاد بپوشید.

اگر جزو افرادی هستید که بدن حساسی دارند و خیلی زود به این عارضه مبتلا می‌شوید می‌توانید با مشورت پزشک متخصص در هوای خیلی گرم و شرایط ضروری داروهای مربوطه مصرف کنید.

 

⚠ مواد غذایی مضر برای گرمازدگی چه هستند؟

مواد غذایی وجود دارند که خوردن آنها در روزهای گرم توصیه نمی‌شود. به این دلیل که یا برای بدن مفید نیستند یا دارای طبع گرم هستند و می‌توانند باعث بروز گرمازدگی شوند. در ادامه این مواد غذایی را معرفی می‌کنیم:

• غذاهای تند و ادویه‌دار

ادویه‌ها در هر غذا برای افزودن طعم و عطر استفاده می‌شود، اما غذاهای تند در تابستان توصیه نمی‌شود. ادویه‌هایی مانند هل، فلفل، زنجبیل، زیره سبز، سیر و خردل سوخت و ساز بدن را افزایش داده و اثر گرمازایی بر بدن دارند و باعث تولید گرمای بیش از حد و افزایش دمای بدن می‌شوند.

• غذاهای سرخ شده و فرآوری شده

غذاهای سرخ شده مانند سیب‌زمینی سرخ شده و فست فودهایی مانند پیتزا و همبرگر در تابستان به سختی هضم می‌شوند. بهتر است در تابستان از مصرف غذاهای سرخ شده و روغنی پرهیز کنید زیرا بر هضم آنها تأثیر می‌گذارد و منافذ پوست شما را با چربی اضافی مسدود می‌کند.

• الکل

نوشیدن مشروبات الکلی، توانایی‌های جسمی و ذهنی ما را مختل می‌کند و در عین حال عملکرد غده هیپوتالاموس را که تنظیم‌کننده دمای بدن است را کند می‌کند. از آنجایی که الکل‌ ادرار‌آور است، باعث دفع بیشتر ادرار شده و در نتیجه بدن ما کم آب می‌شود. چرا که الکل دمای بدن را افزایش می‌دهد و می‌تواند باعث این عارضه شود.

• چای و قهوه

چای و قهوه اثر آرام‌بخشی بر ذهن دارند، بنابراین بیشتر ما روز خود را با یک فنجان چای یا قهوه شروع می‌کنیم. کافئین زمانی که درحد اعتدال مصرف شود برای سلامتی شما مفید است. ولی مصرف زیاد از حد چای و قهوه می‌تواند بدن شما را گرم و هم آب بدنتان را کم کند.

 

 

“ مجموعه تخصصی طب کار برزویه دارای مجوز انجام خدمات سلامت شغلی (معاینات بدو استخدام و معاینات دوره ای) از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین سازمان تامین اجتماعی است. این مرکز تخصصی با بهره مندی از تیم مجرب، متخصص و حرفه ای، مجموعه ای پیشرو در ارائه تمامی معاینات طب کار است. “

جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره تماس مرکز طب کار برزویه در ارتباط باشید.

📞 ۰۲۱-۴۴۳۷۷۴۰۲