بیماری های تنفسی شغلی

یکی از بیماری های شایع شغلی، بیماری های ریوی است. بسیاری از بیماری های تنفسی مانند سرطان ریه، بیماری بافت بینابینی ریه (مانند سیلیکوزیس و آزبستوزیس)، آسم شغلی، بیماری‌های التهابی ریه، بیماری انسدادی ریه و سرطان‌های ریه می تواند تحت تاثیر عوامل شغلی ایجاد شوند و کار در محیط شغلی نامناسب می تواند بیماری فرد را تشدید کند. بنابراین، داشتن سابقه مواجهه شغلی در ارزیابی خطر ابتلای کارگران به مشکلات تنفسی و تشخیص بیماری های ریوی ناشی از کار مهم است.

ذرات معلق هوا از منابع مختلف، مانند کارخانجات، دودکش ها، اگزوز، آتش سوزی، معادن، ساخت و ساز و کشاورزی می‌توانند باعث بیماری های ریوی شوند. هر چه اندازه ذرات کوچکتر باشد آسیب وارده از آن ها به ریه بیشتر است.

انواع بیماری های ریوی شغلی

بیماری های تنفسی شغلی مختلفی وجود دارند که در اثر مواجهات شغلی با ذرات ریز معلق در هوا ایجاد می‌شوند:

• حساسیت های التهابی ریه (پنومونی یا پولمونی)

پنومونی یک بیماری آلرژیک غیر قابل برگشت ریوی ناشی از زخم و التهاب بافت ریه است. این بیماری می تواند در اثر استنشاق مواد مختلفی مانند هاگ قارچ، باکتری، پروتئین حیوانی یا گیاهی و یا مواد شیمیایی خاص ناشی از یونجه کپک زده و سایر گرد و غبار آلی ایجاد شود. پنومونی باعث ایجاد التهاب در آلوئول های (کیسه های هوایی) ریه و فیبروز بافت های زخم شده در ریه ها می شود. مانند؛ ریه کارگران چوب پنبه، ریه کشاورزان و ریه کارگران پرورش قارچ

• آزبستوزیس

این بیماری در اثر استنشاق طولانی مدت الیاف ریز آزبست (پنبه نسوز) ایجاد می شود. با گذشت زمان، تجمع و رسوب آزبست در ریه منجر به زخم و سفت شدن بافت ریه می شود. این بیماری ریوی اغلب در افرادی که با کارهای ساختمانی سر و کار دارند مشاهده می‌شود.

• پنوموکونیزوزیس مرتبط با کارگران زغال سنگ (بیماری ریه سیاه)

این بیماری ناشی از استنشاق غبار زغال سنگ است که باعث التهاب و آسیب دائمی در ریه و تنگی نفس می شود.

• سیلیکوزیس

سیلیس، گرد و غبار موجود در هوای معادن، ریخته گری ها، عملیات انفجاری و تجهیزات ساخت سنگ، خاک رس و شیشه می ‌باشد که استنشاق ذرات سیلیس بلوری موجود در هوا منجر به ایجاد بیماری سیلیکوزیس می شود. در این بیماری ریه ها دچار خراش و زخم می شوند و ریسک ابتلا به سایر بیماری های ریوی افزایش می یابد.

• بیسینوزیس (بیماری ریه قهوه ای)

این بیماری یک بیماری قارچی و مزمن ریوی است که باعث تنگی نفس می شود. بیسینوزیس ریوی از استنشاق ذرات گرد و غبار ناشی از حلاجی پنبه، کتان و کنف ایجاد می‌شود.

• آسم شغلی

آسم شغلی با علائم تنگی نفس، سرفه مزمن و ویزینگ (خس خس) شناخته می شوند و در اثر استنشاق گرد و غبار، گاز، دود و بخار به وجود می آید. این بیماری در صورت تشخیص زودرس قابل بازگشت می باشد. افرادی که در کار ساخت و ساز، کشاورزی، مراقبت از حیوانات، تولید مواد غذایی، صنایع پنبه و نساجی و عملیات پالایشی کار می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

• عفونت های شغلی

معمولاً عفونت های ویروسی و به ندرت عفونت باکتریایی می توانند کسانی را که در محیط های شلوغ مانند؛ مدارس، بیمارستان ها و … کار می کنند و مشاغلی که در تماس مستقیم یا غیر مستقیم با حیوانات هستند را تحت تاثیر قرار دهند.

• بیماری مزمن انسدادی ریوی (COPD)

COPD یکی از بیماری های جدی و برگشت ناپذیر ریه است که در آن جریان هوا به دلیل التهاب مسیرهای هوا و آسیب به بافت ریه به تدریج کاهش می یابد. انواع مختلفی از بخارات، گرد و غبارها، گازها و دودها می‌ توانند باعث این بیماری شوند یا شرایط آن را وخیم تر کنند.

عوامل موثر در بروز بیماری های ریوی شغلی

• نوع شغل

برخی مشاغل خاص فرد را بیشتر از برخی مشاغل در معرض خطر ابتلا به بیماری های ریوی شغلی قرار می‌دهند.

• مدت، شدت و تعداد دفعات مواجهه

اغلب بیماری های شغلی ریوی با تکرار و مواجهات طولانی مدت ایجاد می‌شوند. اما گاهی یک مواجهه شدید با یک عامل غیر ایمن می‌ تواند باعث آسیب به ریه شود.

• سیگار کشیدن

سیگار کشیدن شرایط بیماری های ریوی شغلی را وخیم تر می کند.

 علائم بیماری های ریوی شغلی

علائم زیر از جمله شایع ترین نشانه های بیماری های ریوی هستند. اگرچه، این علائم می تواند برای هر فرد متفاوت باشد. این علائم عبارتند از:

• سرفه
• خس خس سینه، که اغلب با فعالیت شدید می شود
• درد قفسه سینه
• احساس سنگینی در قفسه سینه
• تنفس شکمی

تشخیص بیماری های ریوی شغلی

تست ها و آزمایشاتی که برای تعیین نوع و شدت بیماری های شغلی ریوی مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از:

• عکس X-ray قفسه سینه

تصویری از بافت ها، استخوان ها و ارگان های داخلی قفسیه سینه ارائه می دهد.

• تست های عملکرد تنفسی (اسپیرومتری)

این تست که با دستگاه اسپیرومتری انجام می ‌شود قابلیت دستگاه تنفسی در وارد و خارج کردن هوا به ریه را اندازه گیری می‌کند.

• برونکوسکوپی

در این تست از یک لوله منعطف به نام برونکوسکوپ برای مشاهده نایژه ها (مسیرهای هوایی اصلی ریه ها) استفاده می شود. برونکوسکوپی با شناسایی و نمونه برداری از بافت و مایعات درون ریه به تشخیص مشکلات ریوی و حذف اجسام خارجی درون ریه کمک می کند.

• بیوپسی ریه

شامل برداشتن یک تکه کوچک از بافت، سلول ها یا مایعات درون ریه به کمک برونکوسکوپی یا جراحی و مطالعه آن زیر میکروسکوپ است.

• آزمایش خون

این تست مقدار دی اکسید کربن و اکسیژن خون را اندازه گیری می کند. آزمایشات خون دیگری نیز ممکن است برای جستجوی عفونت احتمالی و سایر مشکلات مورد استفاده قرار گیرد.

• CT-scan

این تست یک روش تصویر برداری است که دقیق تر از اشعه ایکس معمولی است و  برای تشخیص بیماری های ریوی، نظارت بر پیشرفت بیماری و ارزیابی پاسخ به درمان مورد استفاده قرار می گیرد.

درمان بیماری های ریوی شغلی

اغلب بیماری های ریوی شغلی درمانی ندارند. هدف از درمان های انجام شده به قرار زیر است:

• پیشگیری از مواجهات بیشتر
• پیشگیری از آسیب بیشتر بافت ریه
• کنترل علائم
• کمک به فعال ماندن فرد

پیشگیری از بیماری های ریوی شغلی

بهترین روش پیشگیری، اجتناب از استنشاق موادی است که موجب بروز مشکلات ریوی می شوند. سایر اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:

• عدم استعمال دخانیات
• استفاده از ابزارهای حفاظتی مناسب، مانند ماسک تنفسی استاندارد یا رسپیراتور در صورت نیاز و حین مواجهه با محرک های تنفسی و گرد و غبار
• ارزیابی عملکرد ریه با انجام اسپیرومتری منظم در فواصل زمانی پیشنهاد شده توسط پزشک متخصص طب کار
• بهره گیری از کارشناسان بهداشت حرفه ای جهت بررسی محیط کار فرد از نظر خطرات موجود برای بیماری های ریوی شغلی و کنترل غلظت ذرات معلق در هوای محوطه کار افراد
• انجام معاینات سالیانه سلامت شغلی به منظور شناسایی بیماری های ریوی شغلی در مراحل اولیه و جلوگیری از پیشرفت آن

جهت کسب اطلاعات بیشتر با مرکز طب کار برزویه در تماس باشید.

۰۲۱-۴۴۳۷۷۴۰۲