فشار خون

فشار خون نیرویی است که از طرف خون به دیواره رگ ها وارد می شود. فشار خون یکی از علائم اصلی حیات است، هنگامی که سرخرگ ‌های بزرگ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک نیز باریک تر شوند، فشار خون بالا می‌رود. فشار خون‌ بالا گاهی‌ کشنده‌ بی‌سر و صدا نامیده‌ می‌شود، زیرا تا مراحل‌ انتهایی‌ اکثرا هیچ‌ علامتی‌ ندارد. فشارخون‌ به طور طبیعی‌ در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا می‌رود، اما فردی‌ که‌ دچار بیماری‌ فشارخون‌ بالا است‌، به‌ هنگام‌ استراحت‌ نیز فشار خونش‌ بالاتر از حد طبیعی‌ است.

افزایش فشار خون که «هایپرتنشن» نیز نامیده می شود بیماری خطرناکی است زیرا باعث می شود تا قلب با فشار و سختی بیشتری کار کرده و هم چنین عاملی برای سخت شدن جداره رگ ها یا «آترواسکلروز» است. این آسیب ها در نهایت به نارسایی قلب منتهی می شود.

 اندازه گیری فشار خون

اصولا فشارخون در بخش‌های مختلف سیستم گردش خون متفاوت است ولی در اندازه گیری، فشار خون به دو نوع فشارخون سیستولی و دیاستولی مجزا می شود.

فشار خون سیستولی معمولاً به فشار خونی که در حین انقباض قلب است گفته می‌شود و فشارخون دیاستولی به فشارخون در حین استراحت قلب گفته می شود. معمول‌ترین روش اندازه‌گیری فشار خون به‌ وسیله فشارسنج است که با استفاده از ارتفاع جیوه برای اندازه‌گیری فشار خون در حال چرخش در رگ‌ها استفاده می‌کند. فشارخون طبیعی براساس قرارداد برای فشارخون سیستولی پائین تراز ۱۲۰ میلی متر جیوه و برای فشارخون دیاستولی پائین تراز ۸۰ میلی ‌لیتر جیوه است. شیوع فشارخون بالا در جوامع گوناگون متفاوت است .

علائم فشار خون

یکی از علائم فشار خون بالا در بعضی افراد، سردرد صبحگاهی است که کم کم در طول روز از درد آن کاسته و برطرف می‌شود. به طور کلی علائمی وجود دارد که گاهی به طور مستقیم و گاهی غیر‌مستقیم خبر از فشار خون بالا می‌دهند:

• سردرد
• سرگیجه
• تپش قلب
• خستگی و بی‌حالی
• کم شدن دید یا تاری آن (ضعیف شدن چشم)
• درد قفسه سینه
• مشاهده خون داخل بینی یا ادرار
• تنگی نفس شدید
• کرختی و مور مور شدن دست و پاها
• تهوع و استفراغ

علل ایجاد فشار خون

فشار خون بالا خصوصا در افراد مسن بسیار شایع است. تقریبا در حدود یک نفر از هر چهار نفر از  فشار خون بالا رنج می برند. در بیماران جوان‌تر در مردان شایعتر است ولی در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. به طور کلی با افزایش سن خطر ابتلا افزایش می‌یابد.

علل بروز این بیماری هنوز به طور کامل شناخته نشده است ولی برخی عوامل فرد را مستعد ابتلا به فشار خون می کنند از جمله:

• سن‌ بالای‌ ۶۰ سال با افزایش سن احتمال بروز فشار خون افزایش می یابد.
• چاقی و اضافه وزن
• سیگار کشیدن
• مصرف الکل
• رژیم‌ غذایی‌ حاوی‌ نمک‌ زیاد یا چربی‌ اشباع‌ شده‌ و عدم مصرف میوه و سبزی
• کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی
• استرس
• عوامل‌ ژنتیکی‌، اگر یکی از والدین و یا هر دو دچار فشار خون بالا باشند، خطر ابتلای فرد به فشار خون بیشتر است.
• مصرف‌ قرصهای‌ ضد حاملگی، استروییدها و بعضی‌ از انواع‌ داروهای‌ مهارکننده‌ اشتها
• پشت میزنشینی
• نژاد : سفید پوستان و نژاد هندواروپایی بیشتر دچار افزایش فشار خون می شوند.

روش های پیشگیری از بیماری فشارخون

• اندازه گیری فشار خون حداقل هر شش ماه یک بار
• کنترل وزن، کم کردن حتی یک کیلوگرم از وزن برای کنترل فشار خون مفید است
• داشتن رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات ، لبنیات کم‌چرب و غذاهای حاوی پتاسیم نظیر دانه‌های سبوس‌دار و خشکبار استفاده کنید.
• عدم مصرف سیگار و مشروبات الکلی.
• زنان باردار باید مرتب برای معاینه پیش از زایمان به پایگاه های بهداشتی درمان و خانه بهداشت مراجعه کنند تا کارشناسان بهداشت بتواند به پرفشاری احتمالی خون پی ببرد و به ‌موقع کنترل کنند.
• در خانم هایی که قرص های پیشگیری از بارداری استفاده می کنند باید فشار خون خود را مرتب کنترل نمایند.
• کنترل استرس، زیرا یکی از عوامل بالا بردن فشار خون که بسیار سریع هم عمل می‌ کند، استرس و عصبانیت است.
• استراحت به میزان کافی هر روز زیرا کار کردن بی ‌وقفه بیشترین فشار را بر سلامتی فرد وارد خواهد کرد.
• انجام ورزش‌هایی مثل پیاده ‌روی، شنا، دوچرخه سواری برای پایین آوردن فشار خون مفید هستند بنابراین حداقل ۳ بار در هفته و هر بار حداقل ۳۰ دقیقه باید ورزش کرد.

توصیه‌های غذایی برای کنترل فشارخون

کنترل و پیشگیری از فشارخون بالا سبب سلامت بدن و زندگی طولانی و با کیفیت می‌شود. تعداد کمی از مردم می‌دانند که چه چیزی سبب افزایش فشارخونشان شده، اما می‌توان با تغییراتی در رژیم غذایی آن را کنترل و یا درمان کرد:

• در میان‌وعده به جای استفاده از تنقلاتی مثل پفک، چیپس از ذرت بدون نمک، ماست کم چرب، مغزیجات بدون نمک مثل فندوق، پسته و گردو استفاده کنید.
• به جای نمک از چاشنی‌هایی مثل نعناع خشک، ریحان، گشنیز و سیر استفاده کنید.
• در هنگام خرید مواد غذایی آماده به میزان نمک آن توجه کنید.
• مصرف قند، شکر و نوشابه را محدود یا حذف کنید.
• مصرف نان‌های تهیه شده از آرد سفید را به حداقل برسانید و از نان‌های سبوس‌دار استفاده کنید.
• مصرف چای را محدود کنید و تا یک ساعت بعد از غذا چای مصرف نکنید.
• به جای کره و خامه از روغن زیتون، ماهی و سویا استفاده کنید.
• گوشت سفید را جایگزین گوشت قرمز کنید.
• به دلیل نقش ویتامین C در کاهش فشارخون از سبزی‌ها و سالاد کنار وعده های غذایی و میان وعده استفاده کنید.
• مصرف غذاهای رستورانی را به حداقل برسانید چون سرشار از نمک و روغن هستند.
• به اندازه آب بنوشید چون کم‌آبی سبب افزایش فشارخون می‌شود.

عوارض پرفشاری خون چیست؟

ابتلا به فشار خون می تواند سبب ایجاد آسیب های بافتی و در نهایت ایجاد مشکلات ذیل شود:

• حمله قلبی و سکته مغزی: فشار خون بالا می تواند با سختی عروق و تصلب شراین همراه باشد از این رو ریسک ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می دهد.
• نارسایی قلبی: با افزایش فشار خون، ماهیچه به قدرت بیشتری جهت پمپاژ خون نیازمند است از این رو ماهیچه های قلبی ضخیم تر می شوند. ضخیم شدن این ماهیچه ها با ایجاد نارسایی های قلبی همراه است.
• سندروم های متابولیک: این سندروم مجموعه ای از اختلالات متابولیسم است که با افزایش تریگلیسیرید، کاهش HDL (کلسترول خوب)، فشار خون بالا و ازدیاد انسولین همراه است.
• مشکلات حافظه و یادگیری: فشار خون بالای کنترل شده می تواند بر روی قدرت تفکر، حافظه و یادگیری تاثیر گذار باشد. این اختلال در بسیاری از افراد دارای پرفشاری خون مشاهد می شود.
• ضخیم، تنگ یا پاره شدن عروق چشم: این موارد که ممکن است در نتیجه ی پر فشاری خون ایجاد شود، باعث تاری دید می گردد.
• تضعیف و تنگ شدن عروق خونی کلیوی
• افزایش خطر ابتلا به آنوریسم

راه‌های درمان و پایین آوردن فشار خون

فشار خون بالا بر اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود و بنابراین راه‌های درمان و پایین آوردن سریع فشار خون نیز مختلف هستند. هدف از درمان فشار خون بالا، پایین نگه داشتن میزان فشار خون بیمار است. اقدامات درمانی برای فشار خون بالا عبارتند از:

• بهبود عادات زندگی
• ترک سیگار
• کاهش وزن
• ورزش کردن
• عدم مصرف الکل
• خوردن غذاهای کم نمک و کم چرب
• دارودرمانی: انواع دارو برای فشار خون بالا وجود دارند و پزشک شما سعی می‌کند، دارویی تجویز کند که مناسب شرایط شما است

جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره تماس مرکز طب کار برزویه در ارتباط باشید.

📞 ۰۲۱-۴۴۳۷۷۴۰۲