تست عدم اعتیاد

آزمایش عدم اعتیاد آزمایشی است که با انجام آن می‌توان اعتیاد و مصرف مواد اعتیاد آور را در فرد تشخیص داد.

متاسفانه اعتیاد یکی از بحران های اجتماعی است که اگر در هر سازمان یا یک مجموعه فردی مبتلا به اعتیاد باشد، ممکن است به آن سازمان یا مجموعه آسیب برساند و یا افراد دور و بر خود را، گرفتار این بلای خانمان سوز کند. همچنین شروع زندگی با کسی که به اعتیاد مبتلا بوده، هیج گاه پایان خوشی نداشته. به همین دلیل بسیاری از خانواده ها و کارفرمایان، برای گرفتار نشدن در این چنین بحران هایی، از افراد متقاضی به استخدام یا قبل از ازدواج، درخواست آزمایش عدم اعتیاد را دارند. البته احتمال خطا و یا تقلب در آن وجود دارد.

از آنجاکه سوء مصرف مواد و الکل می ‌تواند منجر به مخاطرات ایمنی و بهداشتی زیادی شود به کاهش بهره ‌وری نیروی انسانی نیز دامن می ‌زند. همچنین می ‌تواند باعث افزایش هزینه‌ های بهداشت و درمان فرد و ناتوانی ‌های کوتاه مدت وی شود.

دلایل عمده‌ دیگری که سبب می‌شود کارفرمایان بر انجام تست عدم اعتیاد تاکید داشته باشند، عبارتند از:

• جلوگیری از سوء مصرف مواد و الکل توسط کارکنان
• پیشگیری از استخدام افراد معتاد
• تشخیص سریع اعتیاد و ارجاع فرد برای درمان
• ایجاد محیط کار امن برای کارکنان
• تطابق با مواد قانونی

با این اوصاف کارفرما می‌تواند از استخدام افراد معتاد جلوگیری کند یا در صورت عدم ترک از ادامه همکاری با آن‌ ها انصراف دهد.

کاربرد های آزمایش عدم اعتیاد چیست؟

آزمایش اعتیاد در مواقع مختلفی انجام می‌شود که معمول‌ترین آن ‌ها شامل:

• پیش از استخدام

به منظور جلوگیری از استخدام افراد معتاد صورت می‌گیرد. در این حالت متقاضی شغل با رضایت کامل تست عدم اعتیاد را انجام می ‌دهد و در صورت مثبت شدن نتیجه کار فرما از اشتغال آن‌ ها جلوگیری می‌کند.

• شک منطقی

در زمانی که سرپرستان یا مدیر کارخانه به رفتار فرد شاغل شک کند و نشانه ‌ها و علائم اعتیاد به مواد مخدر را در او ببیند، می ‌تواند دستور انجام  آزمایش عدم اعتیاد را برای وی صادر کند.

• بعد از حادثه

گاهی اوقات بعد از ایجاد آسیب‌ مالی یا جانی توسط فرد، از وی تست عدم اعتیاد به خصوص تست الکل گرفته می‌شود. اگرچه وجود الکل یا ماده مخدر ممکن است عامل ایجاد حادثه نباشد.

• به صورت تصادفی

تست عدم اعتیاد تصادفی برای غافل گیری فرد مشکوک و جلوگیری از دور زدن آزمایشات توسط فرد به صورت تصادفی و پیش ‌بینی نشده انجام می‌ گیرد.

• دوره‌ای

معمولا دستور انجام این آزمایش توسط برخی کارفرمایان به صورت دوره‌ای به خصوص سالانه صادر می ‌شود، اما در صورت مشخص بودن زمان انجام آزمایش کارکنان ممکن است قبل از انجام آزمایش ترک موقت کنند.

• بازگشت به کار

گاهی اوقات کارکنانی که معتاد بوده‌اند و برای درمان ترک اعتیاد از شغل خود غیبت داشته‌اند، قبل از بازگشت به کار آزمایش عدم اعتیاد از آن‌ها گرفته می‌ شود.

همچنین گاهی اوقات ممکن است برخی کار فرمایان به منظور پیگیری وضعیت یا بازتوانی پرسنل به صورت دوره‌ای دستور انجام آزمایش عدم اعتیاد را صادر کنند. گاهی اوقات نیز از بین افراد یک کارگاه یا سازمان فقط افراد مشکوک را جهت آزمایش به آزمایشگاه معرفی می‌ کنند.

تقریباً در اکثر موارد کار فرما طبق قانون می‌تواند پرسنل خود را برای اطمینان از عدم اعتیاد آن ها مورد آزمایش قرار دهد. هرچند در مورد پرسنلی که کارشان از نظر ایمنی، حساس نیست توصیه نمی ‌شود.

روش‌ های آزمایش عدم اعتیاد در طب کار

با استفاده از روش های گوناگونی می ‌توان اقدام به انجام آزمایش عدم اعتیاد کرد. در واقع بعد از ورود هر گونه ماده مخدر به بدن، تمام اعضا و سلول های بدن در مدت مشخصی به آن ماده آلوده می ‌شوند و با هر بار استفاده مجدد، این آلودگی ها تشدید می ‌شود.

پس با نمونه برداری از هر قسمت بدن که با سلول های داخلی بدن ارتباط دارند، می ‌‎توان آن را به عنوان نمونه آزمایش کرد.

 معمول ترین راه های تشخیص اعتیاد عبارتند از:

• نمونه ادرار
• بزاق دهان
• عرق بدن
• آزمایش خون

رایج ‌ترین روش ممکن برای آزمایش عدم اعتیاد در ایران، از طریق نمونۀ ادرار است، اما دقیق ‌ترین نوع آزمایش عدم اعتیاد از طریق آزمایش پلاسمای خون می ‌باشد.
روش نمونه برداری از طریق بزاق دهان نیز در بیشتر مواقع معمولا برای تشخیص موارد مصرف مواد مخدر و الکل بین جاده ‌ها و توسط پلیس‌ راهنمایی و رانندگی مورد استفاده قرار می ‌گیرد.

نکات مهم قبل از آزمایش عدم اعتیاد 

قبل از انجام آزمایش عدم اعتیاد باید از مصرف برخی دارو هایی که اثری مشابه مواد مخدر دارند، پرهیز کنید زیرا ممکن است باعث مثبت شدن تست اعتیاد شما شوند و اگر خدای نکرده متوجه این خطا نشوید ممکن است که موقعیت شغلی خوبی را از دست بدهید. برخی از این داروها عبارتند از:

• آمفتامین
• متادون
• بوپرنورفین
• کدئینبا درصد بالا
• مورفین
• برخی ازداروهای افسردگی

جالب است بدانید دارو هایی که ترکیبی مشابه تریاک دارند تا مدت‌ ها در آزمایش قابل تشخیص می ‌باشند و توصیه می‌کنیم که ۴۸ ساعت قبل از آزمایش از مصرف استامنوفین و کدئین‌ ها خودداری کنید.

تریاک و ترکیبات آن تا ۲۱ روز بعد مصرف از طریق آزمایش تست عدم اعتیاد قابل تشخیص می ‌باشند ولی ممکن است ۱۵ روز بعد مصرف، در آزمایش ادرار قابل تشخیص نباشند، به همین دلیل آزمایش پلاسمای خون با دقت بالاتری این موارد را مشخص خواهد نمود.

آیا انجام تست اعتیاد کمکی به کاهش اعتیاد در محل کار می کند؟

بدیهی است که آزمایش اعتیاد فقط یکی از عناصر برنامه جامع محل کار بدون مواد است. این برنامه شامل سیاست و تعهد کتبی کارفرما، آموزش در این زمینه، ایجاد تفریحات مناسب به خصوص ورزش و روش های مقابله با اعتیاد است. پیاده سازی جامع این برنامه کمک زیادی به کاهش اعتیاد در محل کار می کند.

سخن پایانی

مثبت یا منفی بودن جواب آزمایش اعتیاد جواب قطعی نمی ‌تواند باشد، همچنین دستکاری در نمونه برداری ها هم باعث بروز اشتباه در جوابدهی ها نیز شده است. برای اطمینان از جواب قطعی وجود اعتیاد و یا عدم اعتیاد در هر کسی، بهتر است به سراغ آزمایش خون و آزمایش نمونه برداری مو رفته شود. برای جلوگیری از دستکاری ها در آزمایش باید به سراغ یک آزمایشگاه معتبر مراجعه شود.