نیدل استیک یا آسیب نفوذی پوستی ناشی از وسایل نوک تیز و نحوه برخورد با آن

یکی از اهداف مهم در کنترل عفونت‌های بیمارستانی کاهش و به حداقل رساندن این عفونت‌ها تا حد ممکن است چرا که این عفونت‌ها علاوه بر ایجاد عوارض، با افزایش مدت بستری و میزان مرگ و میر موجب افزایش قابل توجه هزینه خدمات درمانی شده و در نهایت سبب نارضایتی گیرندگان خدمات خواهد شد.

افزایش بیمارستان­ها، بروز بیماری های جدید، افزایش روز افزون مقاومت­های میکروبی و نیاز به خدمات متنوع پزشکی بروز عفونت‌های ناشی از خدمات درمانی را اجتناب ناپذیر کرده است.

نیدل استیک شدن بزرگترین عامل تهدید کننده­ ی کارکنان بخش های درمانی است که به معنای آسیب نفوذی پوستی ناشی از وسایل نوک تیز پزشکی آلوده به خون و یا ترشحات بدن بیماران است که ممکن است در مراحل مختلف مراقبت­ های درمانی اعم از تزریق داروهای عضلانی یا وریدی، گذاشتن درپوش برای سر سوزن، گذاشتن در ظرف مخصوص اشیاء نوک تیز و یا لغزیدن سوزن یا چاقوهای جراحی یا سایر ابزارهای تیز در پوست جراحان ایجاد شود.

معمولاً زخم نیدل استیک به صورت خون­ریزی خفیف یا درحد قابل مشاهده کوچک است اما در واقع خطر عفونت ویروسی است که باقی می ماند. مطالعات مختلف نشان داده اند که در ۲۰ کشور دارای اساسنامه ای امنیت تزریقات، کارکنان بخش درمانی به طور متوسط در هر سال ۱ تا ۹ بار نیدل استیک شدن را تجربه می کنند. در یک تحقیق انجام گرفته توسط سازمان جهانی بهداشت مشخص شده است که WHO در نواحی شرقی مدیترانه هر یک از کارکنان بخش درمانی در هر سال به طور متوسط ۴ بار نیدل استیک می شوند.

تاثیرات نیدل استیک شدن بر کارکنان

فرد نیدل استیک شده در معرض انواع آسیب های جسمی و روحی قرار می گیرد که این عوراض روحی می توانند بسیار شدیدتر از عوارض جسمی باشند. معمولا در این مواقع ذهن فرد مورد هجوم سیل افکار مخرب قرار می گیرد و تا زمان مشخص شدن نتیجه ی آزمایش فرد از آسیب های روحی در امان نیست. از دیگر نتایج روحی نیدل استیک شدن افسردگی و گوشه گیری است که با منفی شدن نتیجه ی آزمایش این عوارض روحی نیز از بین می روند. از عوراض جسمی نیدل استیک، می توان به آلودگی با سه ویروس هپاتیت B، هپاتیت C و HIV  اشاره کرد.

ریسک انتقال عفونت از طریق نیدل

همانطور که گفته شد در وقوع نیدل استیک نگرانی اصلی زمانی بروز می کند که سوراخ شدن پوست توسط یک سرنگ استفاده شده و آلوده به خون بیمار باشد که در این صورت بیشترین خطر ابتلا به ویروس هپاتیت نوع  B و C و HIV منجر به نگرانی خواهد شد. از این بین میزان آلودگی با ویروس هپاتیت B با بیشترین احتمال حدود ۳۰ درصد و ویروس HIV با کمترین احتمال حدود ۸ درصد قرار دارد و ویروس هپاتیت C با احتمال متوسط آلودگی بین ۳ تا ۵ درصد ما بین این دو قرار دارد.

بهترین راه تعیین امکان آلودگی، گرفتن نمونه ی خون و آزمایش از فرد بیمار است نه فردی که نیدل استیک شده است چرا که اگر فرد نیدل استیک شده به عنوان مثال به ایدز، هپاتیت آلوده شده باشد نتیجه ی آزمایش تا سپری شدن دوره ی کمون مثبت نمی شود. بنابراین با انجام آزمایش از فرد بیمار می توان تشخیص داد که فرد به ایدز یا هپاتیت آلوده شده یا نه و قبل از بروز علائم و پیش روی بیماری درمان را آغاز کرد.

❓ چه اقداماتی بعد از فرورفتن اتفاقی سوزن در بدن می بایست انجام شود؟

• هرگز محل نیدل استیک شده را فشار ندهید. (چون پس از رها کردن فشار از روی پوست سوراخ شده، یک خلاء نسبی ایجاد شده و باعث مکش خون به داخل عروق می شود)
• محل نیدل استیک شده را بلافاصله در راستای نیروی جاذبه در زیر شیر آب نگه دارید و بگذارید خون خود به خود جاری شود.
• محل نیدل استیک شده را با آب و صابون به آرامی به مدت ۳ الی ۵ دقیقه بشویید.
• در نهایت شرح حادثه را به منظور ثبت و پیگیری های لازم به سرپرست قسمت گزارش دهید تا جهت لزوم آزمایش های تکمیلی مورد نظر انجام شود.

پیشگیری از عفونت های مهم

تزریق واکسن هپاتیت B  یکی از راه های پیشگیری است.

در مورد ایدز و هپاتیت C که تزریق واکسن امکان پذیر نیست باید از روش های پیشگیری از نیدل استیک شدن استفاده کرد. از جمله این روش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احتیاط در هنگام گذاشتن در پوش سر سوزن
• احتیاط در هنگام بستن درب ظروف مخصوص سر سوزن ها
• استفاده از ظرف های مخصوص سرسوزن که احتمال برخورد آن ها با پوست را کاهش می دهند

توضیحی مختصر در مورد سه بیماری مهم قابل انتقال از طریق نیدل استیک

• هپاتیت B

هپاتیت B یک بیماری ویروسی است که کبد انسان را درگیر می کند. اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند بعد از مدتی بهبود یافته و ویروس در بدنشان باقی نمی ماند. در این صورت این افراد به هپاتیت حاد مبتلا هستند. بیماری می تواند فاقد علامت یا دارای علائم خفیف مانند آنفولانزا باشد. این علائم عبارتند از:

• احساس خستگی مفرط
• تب خفیف
• سردرد
• کاهش اشتها
• استفراغ
• اسهال
• یبوست
• درد عضلات و مفاصل
• کهیر

بیشتر بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن فاقد علامت هستند.

• هپاتیت C

هپاتیت C هم نوعی بیماری ویروسی است که در ابتدا مثل یک سرماخوردگی معمولی بروز می کند. از علائم آن می توان به تهوع، استفراغ، اسهال، بی اشتهایی، کاهش وزن، زردی یا یرقان و خارش پوست اشاره کرد. ولی بیماری مزمن آن برعکس سرماخوردگی معمولی به تدریج به کبد آسیب می رساند و به دلیل از کار افتادن کبد و مشکل بودن درمان می تواند حیات بیمار را به خطر بیاندازد.

• ایدز HIV

بیماری ایدز توسط نوعی ویروس به نام HIV ایجاد می شود و باعث نقص و کاهش توانایی سیستم ایمنی بدن میزبان می شود.

سلول هدف این ویروس لنفوسیت های T₄ هستند. ویروس در لنفوسیت Tآلوده تکثیر می شود و همین موضوع موجب بزرگی و تورم غدد لنفاوی خواهد شد. تورم غدد لنفاوی گاه ماه ها یا سال ها بعد از ابتلای اولیه پدیدار می شود و همچین می تواند مدت ها به همان حال باقی بماند.

بیماران اکثراً به شدت لاغر می شوند. عرق شبانه، احساس خستگی و التهاب بیضه ها از دیگر علائم این بیماری است. در مرحله بعدی که تصویر نهایی بیماری ایدز ظاهر می شود، تعداد لنفوسیت های T₄ به شدت کاهش یافته و در این حالت انواع بیماری های باکتریایی، ویروسی و انگلی قادرند فرد مبتلا را از پا در بیاورند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره تماس مرکز طب کار برزویه در ارتباط باشید.

📞 ۰۲۱-۴۴۳۷۷۴۰۲