ضرورت اسپیرومتری یا تست ریه

دَم ‌سنجی یا اسپیرومتری روشی رایج برای اندازه‌گیری و ثبت ظرفیت تنفسی شش‌ ها است. از دم‌سنجی برای اندازه‌گیری برخی از حجم‌ ها و ظرفیت ‌های ریوی در بیماران ریوی مانند آسم، بیماری‌های ریوی انسدادی مزمن (COPD) و بیماری های تحدیدی ریوی جهت تشخیص و ارزیابی شدت بیماری استفاده می‌شود. اسپیرومتری همچنین به صورت دوره‌ای جهت بررسی عملکرد ریه افراد دچار بیماری مزمن و کارگران در معرض بیماری های ریوی انجام می‌شود.

اسپیرومتری روشی است که به صورت پاراکلینیکال جهت کشف نارسایی های ریوی استفاده می شود. امروزه اسپیرومتری مهم ترین، در دسترس ترین و کم هزینه ترین آزمون جهت بررسی عملکرد ریه است.

برای گرفتن اسپیرومتری باید در دستگاه کوچکی به نام اسپیرومتر تنفس کنید. این دستگاه پزشکی، مقدار هوایی را که ریه ها می فرستید و از آن ها خارج می کنید و سرعت تنفس را ثبت می کند.

اسپیرومتری چگونه انجام می شود؟

در انجام اسپیرومتری که غالباً ۱۵ دقیقه طول می کشد، بر روی یک صندلی می نشینید. دکتر گیره ای روی بینی شما می گذارد تا سوراخ های بینی تان بسته شود و همه هوایی که قرار است استنشاق کنید از دهان وارد شود. سپس ماسک تنفسی روی دهان قرار داده می شود. دکتر به شما می گوید نفس عمیق بکشید و چند ثانیه نگه دارید. سپس با نهایت شدتی که می توانید هوا را بیرون بدهید.

این آزمایش را حداقل سه بار باید انجام بدهید تا دکتر از نتایج مطمئن باشد. اگر بین نتایج به دست آمده، تفاوت زیاد باشد ممکن است دوباره از شما خواسته شود چند مرتبه دیگر این کار را تکرار کنید. در نهایت بیشترین مقدار از سه نتیجه نزدیک به هم، به عنوان نتیجه نهایی ثبت می‌شود.

اگر شواهدی از وجود مشکل ریه دیده شود، ممکن است داروی استنشاقی مانند برونکودیلاتور داده شود. سپس ۱۵ دقیقه صبر می کنید و دوباره آزمایش ‌ها را تکرار می کنید. دکتر نتیجه دو مجموعه آزمایش قبل و بعد از دارو را با هم مقایسه می کند تا ببیند آیا اسپری استنشاقی به افزایش جریان هوا در ریه ها کمک کرده است یا نه.

در اسپیرومتری دو فاکتور کلیدی اندازه گیری می شود!

ظرفیت حیاتی با فشار (FVC) و حجم بازدم با فشار در یک ثانیه (FEV1) دکتر نسبت حجم خروجی یا بازدم با فشار در یک ثانیه به ظرفیت حیاتی با فشار را می سنجد. اگر مسیرهای هوایی انسداد داشته باشند، مقدار هوایی که می توانید به سرعت از ریه خارج کنید، کاهش می یابد. این به معنی کمتر بودن حجم خروجی با فشار و نسبت آن به ظرفیت حیاتی با فشار است.

مقدار نرمال اسپیرومتری چقدر است؟

نتیجه نرمال آزمایش اسپیرومتری در افراد مختلف تفاوت هایی دارد. بر اساس سن، قد، نژاد و جنسیت مقدار نرمال آن برای هر فرد، مشخص می شود. پزشک مقدار نرمال مناسب شما را بر این اساس مشخص می کند و سپس آزمایش را انجام می دهد. پس از آن نمره شما را با مقدار نرمال مورد انتظار مقایسه می کند. اگر نتیجه آزمایش 80 درصد مقدار پیش بینی شده یا بالاتر از آن باشد، یعنی وضعیت نرمال است.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، برای محاسبه ساده مقدار نرمال آزمایش اسپیرومتری برای هر نفر، برنامه ای در سایت قرار داده است که می توانید بر اساس آن، متوجه شوید چه مقداری برای شما نرمال است.

عوارض اسپسرومتری چیست؟

در حین آزمایش اسپیرومتری یا پس از آن عوارض خاصی اتفاق نمی افتد. فقط ممکن است کمی سرگیجه بگیرید یا بلافاصله پس از آزمایش کمی نفس نفس بزنید. در موارد بسیار نادر ممکن است این آزمایش مشکلات تنفسی شدید را تحریک کند.

انجام اسپیرومتری کمی فشار به بدن وارد می کند بنابراین اگر اخیرا مشکل قلبی داشته اید یا مشکل قلبی دارید ممکن است این آزمایش برایتان مناسب نباشد پس حتما قبل از آن، موضوع را به پزشک بگویید.

تست اسپیرومتری در چه مواردی استفاده می شود؟

• تشخیصزود رس و به موقع بیماریهای ریوی (آسم , COPD , برونشیت و…) و تعیین شدت انسداد راه هوایی
• درمان به موقع و جلوگیری از عوارض بیماری های ریوی و ناتوانی های تنفسی
• کمک بهافتراق تنگی نفس های قلبی و ریوی
• پیگیری بیماری های ریوی برای ادامه یا تغییر نوع یا میزان درمان های دارویی (اسپری ها)
• معاینات قبل از استخدامجهت تعیین قابلیت فرد برای کار و شغل مورد نظر
• معاینات دوره ای سالانه ی طب کارجهت بررسی بیماری های شغلی و حفظ سلامت کارگران
• در صورت نیاز توصیه برایتغییر شغل یا محدود کردن کارگران بیمار
• تعیین میزان خطر برخی اعمال جراحیبا استفاده از تست عملکرد ریوی (اسپیرومتری)

شرایط آمادگی برای انجام تست اسپیرومتری چیست؟

• از سه ساعت قبل از انجام اسپیرومتری فرد نباید غذای زیادی مصرف کند.
• افرادی که مورد تست قرار می گیرند باید هوشیار بوده و قادر به همکاری باشند.
• فرد باید لباس راحت به تن داشته باشد، چنانچه لباس چسبان باشد منجر به محدودیت در حرکت قفسه سینه می گردد، لازم است لباس چسبان در آورده شود.
• بزرگسالان در وضعیت نشسته یا ایستاده و در عین حال راحت قرار گیرند.
• چند ساعت قبل از انجام تست از دارو هاي استنشاقي استفاده نشود.
• بیمار برای انجام تست اسپیرومتری توسط پزشک منع نشده باشد. (در مواردی مانند جراحی قفسه سینه، جراحی چشم یا گوش، سکته قلبی یا آنژین قلبی ناپایدار، شواهد دیسترس تنفسی، سکته مغزی اخیر، فشار خون بالا و …)
• قد و وزن باید اندازه گیری شود، در رابطه با سن، نژاد و سیگاری بودن سئوال شود و اطلاعات در دستگاه ثبت گردد.
• بیماری هایی مانند سل می تواند باعث آلودگی دستگاه اسپیرومتری گردد و این افراد قبل از استفاده از دستگاه باید پزشک خود را مطلع سازند.

موارد منع استفاده از اسپیرومتری چیست؟

• خلط خونی با منشأ نامعلوم
• هوای داخل فضای جنب (پنوموتوراکس) درمان نشده
• وضعیت ناپایدارقلبی – عروقی
• آنوریسم هاو اتساع عروق شکمی یا مغزی
• ممنوعیت نسبی درجراحی اخیر آب مروارید چشم
• وجود یکبیماری حاد که باعث عدم همکاری بیمار می‌شود (تهوع – استفراغ)
• جراحی ‌های اخیر شکم و قفسه سینه

پس از اسپیرومتری چه باید کرد؟

اگر دکتر نتیجه آزمایش تان را غیر طبیعی در نظر بگیرد احتمالا آزمایش های دیگری برایتان تجویز می کند تا مشکل بهتر مشخص شود. ممکن است عکس سینه یا سینوس یا آزمایش خون برایتان نسخه شود.